Iran mới đây cho biết sẽ “tự động” quay lại các cam kết hạt nhân nếu Tổng thống đắc cử Mỹ Joe Biden dỡ bỏ các lệnh trừng phạt. Tuyên bố được đưa ra trong bối cảnh chính quyền sắp mãn nhiệm của Tổng thống Donald Trump đang gia tăng các lệnh trừng phạt đối với Tehran.

Hình ảnh do Tổ chức Năng lượng Nguyên tử của Iran công bố hôm 4-11, cho thấy các cơ sở làm giàu nguyên tử tại nhà máy điện hạt nhân Natanz.   Ảnh: AFP

Hy vọng vào ông Biden

“Nếu ông Joe Biden sẵn sàng thực hiện các cam kết của Mỹ, chúng tôi cũng có thể ngay lập tức quay trở lại các cam kết đầy đủ của mình trong thỏa thuận” - Ngoại trưởng Mohammad Javad Zarif cho biết trong các bình luận đăng trên nhật báo nhà nước Iran. Ông Zarif mô tả ông Biden là một “cựu chiến binh đối ngoại” mà ông đã biết trong 30 năm. “Khi vào Nhà Trắng, ông Biden có thể dỡ bỏ tất cả những lệnh trừng phạt này với ba lệnh hành pháp”, ông Zarif lập luận. Nếu chính quyền Biden làm như vậy, việc Iran quay lại các cam kết hạt nhân sẽ “nhanh chóng”, Ngoại trưởng Zarif nói thêm.

Tuy nhiên, ông Zarif nói Tehran có thể chờ đợi việc Washington quay trở lại thỏa thuận. “Trong giai đoạn tiếp theo, sự trở lại của Mỹ… không phải là một ưu tiên. Ưu tiên hàng đầu là Mỹ chấm dứt việc vi phạm pháp luật của mình”, ông nói.

Các nhà ngoại giao và nhà phân tích cho rằng điều đó khó có thể xảy ra trong một sớm một chiều vì hai bên đều muốn có thêm cam kết từ nhau. Trong thỏa thuận với Mỹ và các cường quốc khác trên thế giới, Iran đồng ý hạn chế chương trình hạt nhân của mình để đổi lấy việc nới lỏng các biện pháp trừng phạt. Iran bắt đầu vi phạm thỏa thuận hạt nhân sau khi Tổng thống Donald Trump rút lui vào năm 2018 và tăng cường các lệnh trừng phạt đơn phương đối với Tehran.

Ngoại trưởng Zarif không đòi hỏi Mỹ bồi thường bất kỳ khoản nào, không giống như Tổng thống Hassan Rouhani từng yêu cầu Mỹ bù đắp những “thiệt hại” mà Tehran phải gánh chịu theo lệnh trừng phạt mới của Mỹ, ngầm ám chỉ rằng Washington phải bồi thường cho khoản tổn thất vì dầu mỏ. “Điều này có thể được thực hiện tự động và không cần đặt ra các điều kiện: Mỹ thực hiện các nhiệm vụ của mình theo Nghị quyết của Hội đồng Bảo an 2231 dỡ bỏ các lệnh trừng phạt và chúng tôi sẽ thực hiện các cam kết của mình theo thỏa thuận hạt nhân Iran”, ông Zarif nói.

Trong khi đó, Tổng thống Iran Hassan Rouhani chỉ trích chính quyền Tổng thống Trump và tin tưởng rằng nước Mỹ dưới thời của chính quyền ông Biden sẽ “lấy lại bầu không khí” mà hai nước từng có vào năm 2015, thời điểm Tổng thống Barack Obama ký thỏa thuận hạt nhân với Iran. Thời điểm thỏa thuận được ký, ông Biden đang là phó tổng thống. Trong quá trình tranh cử, ông Biden đã hứa sẽ mềm mỏng trong cách ứng xử ngoại giao với Iran hơn, sau bốn năm quan hệ Mỹ-Iran căng thẳng dưới thời Tổng thống Trump. Ông Trump năm 2018 đã rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran và tái áp đặt các lệnh trừng phạt sâu rộng lên Iran.

Gia tăng trừng phạt

Ông Trump, người đã không chấp nhận thất bại trong cuộc bầu cử Tổng thống ngày 3-11 vừa qua, đang tiếp tục gia tăng áp lực lên Iran, hy vọng sẽ gây khó khăn hơn về mặt chính trị và pháp lý cho ông Biden trong việc nới lỏng các lệnh trừng phạt đối với Tehran.

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo hôm 18-11 thông báo, nước này sẽ áp thêm các lệnh trừng phạt nhằm vào Iran trong “những ngày tháng tới”. “Chiến dịch “Áp lực tối đa” nhằm vào Iran sẽ tiếp tục có hiệu lực. Nó sẽ tước bỏ kinh phí giúp Tehran thực hiện các hành động phi pháp. Việc giảm bớt những đòn trừng phạt là một lựa chọn nguy hiểm, bởi nó làm suy yếu nhiều mối quan hệ đối tác mới trong khu vực vì lý do hòa bình, cũng như làm chính quyền Iran mạnh hơn”, Sputnik trích bài đăng trên Twitter của ông Pompeo.

Thông tin từ trang web Bộ Tài chính Mỹ cho biết, các đòn trừng phạt sắp tới sẽ nhằm vào chín thực thể và cá nhân, trong đó có Quỹ Bonyad Mostazafan liên quan tới giới lãnh đạo Iran và Bộ trưởng Tình báo Mahmoud Alavi.

Ông Trump muốn tấn công Iran?

Tổng thống Mỹ Donald Trump hồi tuần trước từng đưa ra ý kiến tấn công vào cơ sở hạt nhân chính của Iran. Theo tiết lộ của tờ New York Times, trong một buổi họp tại Phòng Bầu dục ngày 12-11, Tổng thống Trump đã hỏi nhóm cố vấn cấp cao về những phương án tấn công cơ sở hạt nhân chủ lực của Iran. Ông muốn cuộc tấn công xảy ra trong vài tuần tới. Điều này khiến nhóm cố vấn sửng sốt. Các cố vấn sau đó đã cố gắng thuyết phục Tổng thống Trump từ bỏ ý định trên do nguy cơ leo thang của cuộc xung đột. “Tổng thống đã hỏi về các giải pháp, sau đó các cố vấn trình bày những tình huống có thể xảy ra và cuối cùng ông Trump quyết định không tiến hành cuộc tấn công”, Reuters dẫn lời một quan chức giấu tên cho biết.

AN BÌNH