Số phận của Thỏa thuận Hạt nhân lịch sử mang tên “Kế hoạch hành động chung toàn diện” - JCPOA - đang ở trong tình thế được ví như “ngàn cân treo sợi tóc” khi cả hai bên Mỹ và Iran đều đe dọa sẽ từ bỏ.
Có thể nói, một trong những ví dụ thành công nhất của hợp tác xuyên Đại Tây Dương trong những năm gần đây là JCPOA, đã được hoàn thiện vào tháng 7-2015. Thỏa thuận này áp đặt những ràng buộc nghiêm ngặt đối với chương trình hạt nhân của Iran và cởi trói các biện pháp trừng phạt quốc tế nhằm vào quốc gia Hồi giáo này.
Nhưng nay, “tính mệnh” của thỏa thuận này đang bị đe dọa. Tổng thống Mỹ Donald Trump, đã gọi JCPOA - vốn là di sản để đời của người tiền nhiệm Barack Obama - là “hợp đồng ngớ ngẩn nhất của mọi thời đại”, và khẳng định nó không có gì để có thể ngăn cản Iran phát triển vũ khí hạt nhân. Mới đây nhất, Tổng thống Mỹ cáo buộc Iran không “thực hiện đúng tinh thần” của thỏa thuận hạt nhân mà họ đã thực hiện với các cường quốc. Do đó, Nhà Trắng đặt nền móng cho việc rút khỏi thỏa thuận này, có thể sớm nhất là vào tháng 10-2017.
Nếu Mỹ đơn phương rút khỏi JCPOA, điều này sẽ gây trở ngại cho các nước còn lại trong nhóm P5+1 gồm Nga, Trung Quốc, Pháp, Anh và Đức. Trong bối cảnh các mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương đang căng như dây đàn, chủ yếu là do sự mơ hồ của Tổng thống Trump về NATO, việc chấm dứt JCPOA sẽ là một đòn giáng mạnh nhằm vào mối quan hệ Mỹ-Âu.
Hơn nữa, chấm dứt thỏa thuận này sẽ dỡ bỏ những hạn chế hiện nay đối với chương trình hạt nhân của Iran và làm suy yếu toàn bộ cơ chế không phổ biến vũ khí hạt nhân. Vì vậy, hành động quyết định cần thiết của Châu Âu là ngăn chặn chính quyền Trump từ bỏ JCPOA.
Trong khi vẫn chưa rõ liệu các nước có thể thuyết phục ông chủ Nhà Trắng hay không, điều đáng lo ngại hơn nữa lại đang đến từ Tehran. Chính quyền Iran đã cáo buộc Tổng thống Trump luôn muốn “giết chết” thỏa thuận hạt nhân và “để tránh bị cô lập nên đang cố đổ lỗi cho Iran”.
Tổng thống Iran Hassan Rouhani hôm 16-8 thậm chí cảnh báo Tehran có thể dễ dàng từ bỏ thỏa thuận hạt nhân mà nước này ký với các cường quốc nếu Mỹ áp đặt thêm bất cứ các biện pháp trừng phạt mới nào.
THANH VĂN
