Thế giới ngày 15-11 thật bất ngờ khi chứng kiến hình ảnh Taliban tổ chức một cuộc duyệt binh rầm rộ tại thủ đô Kabul với thiết giáp Mỹ và trực thăng Nga thu được từ quân chính phủ Afghanistan cũ, trong động thái được xem là nhằm thị uy sức mạnh.

Xe thiết giáp của Taliban diễu hành trên đường phố. Ảnh: Reuters

Enayatullah Khwarazmi, phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Afghanistan, cho biết lễ duyệt binh diễn ra ngày 14-11 tại thủ đô Kabul liên quan đến lễ tốt nghiệp của 250 binh sĩ mới được huấn luyện. Lễ duyệt binh có sự tham gia của hàng chục thiết giáp M117 do Mỹ sản xuất và trực thăng Mi-17 bay phía trên. Lực lượng đã diễu binh bằng cách sử dụng xe bọc thép do Mỹ sản xuất và máy bay trực thăng Nga bị thu giữ trong một màn trình diễn cho thấy sự chuyển đổi đang diễn ra của họ từ lực lượng nổi dậy thành quân thường trực thông thường.

Nhiều binh sĩ Taliban mang theo súng carbin M4 và mặc quân phục dã chiến tham gia lễ duyệt binh. Cuộc diễu binh còn có sự tham gia của hàng chục xe an ninh bọc thép M117 do Mỹ sản xuất chạy chậm rãi lên xuống con đường lớn ở Kabul cùng với trực thăng MI-17 tuần tra trên không. Nhiều binh sĩ mang theo súng trường tấn công M4 do Mỹ sản xuất.

Theo các nguồn tin, phần lớn vũ khí và trang thiết bị mà lực lượng Taliban đang sử dụng hiện nay là do Washington cung cấp cho chính phủ do Mỹ hậu thuẫn ở Kabul nhằm xây dựng một lực lượng quốc gia Afghanistan có khả năng chống lại Taliban. Những lực lượng đó đã tan rã sau khi Tổng thống Afghanistan - Ashraf Ghani chạy khỏi Afghanistan - để lại Taliban tiếp quản các tài sản quân sự lớn.

Giới chức Taliban cho biết, phi công, thợ máy và các chuyên gia khác từng thuộc Quân đội Quốc gia Afghanistan sẽ được hợp nhất vào lực lượng mới. Các thành viên lực lượng này bắt đầu mặc quân phục thay cho trang phục truyền thống của Afghanistan, vốn được Taliban sử dụng thường xuyên.

Theo Văn phòng Tổng thanh sát viên đặc biệt về Tái thiết Afghanistan (thuộc Quốc hội Mỹ), trong 20 năm qua, Lầu Năm Góc đã chi 145 tỷ USD cho nỗ lực tái thiết đất nước Nam Á này. Trong đó, ít nhất 83 tỷ USD đã được chi để phát triển và củng cố các lực lượng quân đội và cảnh sát của Afghanistan. Trong đó, chính phủ Mỹ đã chuyển giao cho chính phủ Afghanistan cũ hơn 28 tỷ USD các vật phẩm và dịch vụ quốc phòng bao gồm vũ khí, đạn dược, xe cộ, thiết bị nhìn đêm và hệ thống giám sát từ năm 2002-2017.

Hồi tháng 8, sau khi tiến vào thủ đô Kabul nhanh chóng và gần như không gặp sức kháng cự đáng kể nào, Taliban đã giành được cả quyền lực chính trị lẫn kho vũ khí quân dụng khổng lồ và giá trị do Mỹ và các nước phương Tây viện trợ cho chính phủ Afghanistan. Và sau khi Taliban lên nắm quyền, một số phi công nước này lái máy bay sang các nước Trung Á lân cận, trong khi Taliban thu giữ một số khác. Tuy nhiên, chưa rõ bao nhiêu máy bay Taliban sở hữu có thể hoạt động.

Và trước khi rút đi hoàn toàn, quân đội Mỹ phá hủy hơn 70 máy bay, hàng chục thiết giáp và vô hiệu hóa hệ thống phòng không trước khi rời sân bay quốc tế Hamid Karzai ở thủ đô Kabul hồi cuối tháng 8, kết thúc 2 tuần di tản hỗn loạn.

KHẢ ANH