Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo ngày 5-7 lên đường đến Bình Nhưỡng trong khuôn khổ chuyến thăm kéo dài 2 ngày với nhiệm vụ xúc tiến kế hoạch phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên, bước chủ chốt để hiện thực hóa thỏa thuận lịch sử Mỹ-Triều.

Đây là chuyến thăm lần thứ 3 của ông Pompeo tới Triều Tiên trong năm nay và là chuyến thăm đầu tiên kể từ sau cuộc gặp Thượng đỉnh lịch sử giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và nhà lãnh đạo Kim Jong-un tại Singapore ngày 12-6. Chuyến thăm diễn ra trong bối cảnh Washington đang trông đợi Bình Nhưỡng có những bước đi cụ thể đối với tiến trình giải giáp vũ khí hạt nhân sau khi có được những nhượng bộ đáng kể từ chính quyền ông Trump.

Trong cuộc gặp thượng đỉnh tại Singapore, nhà lãnh đạo Kim Jong-un cam kết sẽ "làm việc để hướng tới phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên". Đổi lại, Tổng thống Trump cam kết trao cho Triều Tiên các đảm bảo an ninh và tuyên bố ngừng các cuộc tập trận quân sự với Hàn Quốc. Tuy nhiên, thỏa thuận mà hai bên đạt được sau cuộc gặp thượng đỉnh không đề cập tới phương thức và thời điểm Triều Tiên từ bỏ chương trình vũ khí hạt nhân. Một số quan chức Mỹ cho rằng, thỏa thuận hai bên đạt được thiếu cụ thể về lộ trình phi hạt nhân hóa, không giống như điều nhiều người kỳ vọng ông Trump có thể làm được trong cuộc gặp. Thay vào đó là cách tiếp cận "mềm đi" của chính quyền Tổng thống Trump. Kết quả này đang khiến chuyến thăm của ông Pompeo ẩn chứa nhiều thách thức.

Các chuyên gia cho rằng, trong chuyến công du lần này, ông Pompeo sẽ phải thuyết phục Triều Tiên tiến hành các biện pháp "có qua có lại," buộc Bình Nhưỡng phải công khai tất cả các vũ khí và cơ sở sản xuất vũ khí cũng như tên lửa của nước này, một điều kiện then chốt để giám sát quá trình phi hạt nhân hóa của Triều Tiên, đồng thời đặt Triều Tiên vào một lộ trình cụ thể cho tiến trình giải giáp vũ khí hạt nhân.

Đây được xem là những yêu cầu cấp bách đối với Washington ở thời điểm hiện tại, bởi cho đến nay vẫn chưa có bằng chứng nào cho thấy hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Triều đã mang lại những kết quả thực chất, dù Tổng thống Trump từng tự tin tuyên bố "không còn mối đe dọa hạt nhân từ Triều Tiên nữa".

Mặt khác, việc công bố toàn bộ quy mô chương trình hạt nhân cũng được xem là phép thử đầu tiên để đánh giá mức độ chân thành của Triều Tiên trong bối cảnh vẫn còn nhiều lo ngại Bình Nhưỡng dường như đang tìm cách che giấu một phần nào đó chương trình hạt nhân.

Giới chức Mỹ, trong đó có Cố vấn an ninh quốc gia John Bolton từng bày tỏ tin tưởng chương trình vũ khí Triều Tiên sẽ sớm được hủy bỏ trong vòng 1 năm "nếu họ có ý định hợp tác". Tuy nhiên, giới quan sát chưa tin tưởng vào lộ trình này trong bối cảnh có nhiều thông tin gần đây đưa ra bằng chứng về việc Triều Tiên tiếp tục duy trì tham vọng hạt nhân.

Cụ thể, một báo cáo của NBC News dẫn lời quan chức tình báo Mỹ cho biết, Triều Tiên đã tăng sản lượng nhiên liệu vũ khí hạt nhân tại nhiều địa điểm bí mật vài tháng gần đây, trong khi vẫn tìm kiếm sự nhượng bộ trong các cuộc đàm phán với Mỹ. Trong khi đó, Washington Post cũng khẳng định rằng các quan chức tình báo Mỹ đã kết luận Triều Tiên không có ý định từ bỏ hoàn toàn kho vũ khí hạt nhân và đang tìm cách để che giấu số vũ khí đó. Viện Nghiên cứu quốc tế Middlebury tại Monterey, California đưa ra các hình ảnh vệ tinh cho thấy, Bình Nhưỡng đang mở rộng một nhà máy sản xuất tên lửa nhiên liệu rắn quy mô lớn. Bên cạnh đó, trang mạng 38 North chuyên giám sát hoạt động của Triều Tiên, liên kết với Trung tâm Nghiên cứu Stimson tại Washington cũng cung cấp hình ảnh vệ tinh cho thấy Bình Nhưỡng đang nâng cấp khu phức hợp hạt nhân Yongbyon.

Những thông tin trên đã làm dấy lên sự hoài nghi về thiện chí của Triều Tiên trong việc sẵn sàng từ bỏ chương trình hạt nhân, dù Tổng thống Trump đã rất hào hứng khi nói về kết quả của hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Triều. Giám đốc điều hành Hiệp hội Kiểm soát vũ khí Daryl Kimball lưu ý: "Việc phi hạt nhân hóa không phải là đơn giản. Chưa bao giờ có tiền lệ một quốc gia đã công khai thử nghiệm vũ khí và phát triển cơ sở hạ tầng và kho vũ khí hạt nhân như Triều Tiên lại từ bỏ các vũ khí hạt nhân". Cũng không thể loại trừ khả năng nhà lãnh đạo Triều Tiên sẽ tìm cách giành lại đủ năng lực sản xuất và nghiên cứu để cho phép nhanh chóng nối lại chương trình vũ khí hạt nhân, trong trường hợp các biện pháp ngoại giao thất bại.

Do đó, chuyến thăm Triều Tiên của Ngoại trưởng Mỹ được coi là có vai trò quan trọng trong việc củng cố niềm tin của cộng đồng quốc tế về nỗ lực phi hạt nhân hóa của Bình Nhưỡng. Giám đốc cấp cao của Chương trình an ninh Châu Á - Thái Bình Dương tại Trung tâm An ninh Mỹ cấp tiến Patrick Cronin dự đoán, Ngoại trưởng Mike Pompeo hướng đến một "lộ trình phi hạt nhân hóa cụ thể, hoặc ít nhất là các bước tháo dỡ phù hợp với lộ trình này".

Nếu có tiến triển trong vấn đề này với Triều Tiên, Washington cũng sẽ để ngỏ khả năng tăng cường quan hệ khăng khít hơn nữa với Bình Nhưỡng, bao gồm một chuyến thăm tiềm năng của lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un tới Đại hội đồng LHQ tại New York vào tháng 9 và hội nghị thượng đỉnh lần thứ hai với Tổng thống Donald Trump. Vì vậy, quan hệ Mỹ - Triều có tiếp tục phát triển được hay không đều đặt hết vào cuộc gặp lần này. Điều này khiến chuyến thăm Bình Nhưỡng lần này của Ngoại trưởng Pompeo mang trọng trách lớn lao.

AN BÌNH