Nhật Bản hôm 30-6 chính thức rút khỏi Ủy ban Đánh bắt cá voi Quốc tế (IWC), nối lại hoạt động đánh bắt thương mại kể từ ngày 1-7. Động thái này của Tokyo được cho là nhằm hồi sinh ngành công nghiệp săn bắt cá voi "đang hấp hối".

Con cá voi đầu tiên được bắt sau khi Nhật rút khỏi lệnh cấm săn bắn cá voi thương mại hôm 1-7.   Ảnh: CNN

Vài giờ sau khi ra biển, những chiếc tàu của họ quay trở lại với xác của hai con cá voi minke mới được đánh bắt. Những con vật khổng lồ đang nằm há miệng phủ lên đuôi tàu. "Sản lượng khai thác lớn hơn nhiều so với dự kiến. Tôi rất hạnh phúc", ông Yoshifumi Kai, Chủ tịch Hiệp hội Cá voi Loại nhỏ Nhật Bản, cho biết. Trong buổi lễ trước khi đội tàu ra khơi vào ngày 1-7, ông Kai có bài phát biểu trước một nhóm thợ săn cá voi, các nhà làm luật và thị trưởng của thành phố cảng Kushiro, phía bắc Nhật Bản.

Nhật Bản đã dỡ bỏ lệnh cấm 30 năm đối với đánh bắt cá voi thương mại trong vùng biển của mình. Năm 1986, IWC công bố lệnh cấm đánh bắt cá voi thương mại trên toàn thế giới. Tuy nhiên, vào cuối năm 2018, Nhật quyết định rút khỏi IWC, một động thái được ngành công nghiệp cá voi hoan nghênh nhưng bị các nhà hoạt động môi trường lên án vì cho rằng nó sẽ đe dọa các loài cá voi đang có nguy cơ tuyệt chủng. Nhưng với nhu cầu tiêu thụ thịt cá voi đang tăng lên, Tokyo quyết định phải hồi sinh ngành công nghiệp này.

Những chuyên gia cá voi

Anh em Maeda đã có nhiều thập kỷ kinh nghiệm trong việc săn bắt cá voi. Ngày đó, họ thực hiện các chuyến đi săn cá voi trên vùng biển lạnh lẽo Okhotsk. Ông Mitsuhiko Maeda, 73 tuổi và em trai, ông Saburo, 71 tuổi, làm việc trong một đội gồm 8 người, phóng lao và săn bắt khoảng 40 con cá voi mỗi năm. Khi được hỏi về việc nối lại đánh bắt cá voi thương mại, không du khách nào trên tàu phản đối. "Tất nhiên, nên khởi động lại. Nhật Bản có văn hóa ẩm thực cá voi", ông Maeda nói. Tuy nhiên, ông không có kế hoạch hồi sinh sự nghiệp săn bắt của mình. Ông thích cho du khách xem cá voi vây, còn gọi là cá voi lưng xám, loài lớn thứ hai trong số các loài cá voi trên thế giới.

Trong khi lệnh cấm săn bắt cá voi năm 1986 của IWC khiến sự nghiệp săn bắt cá voi của anh em Maeda bị dừng đột ngột, các thợ săn khác vẫn tiếp tục giết hàng trăm con cá voi mỗi năm trong nhiều thập kỷ, sử dụng giấy phép đặc biệt được IWC cấp cho "nghiên cứu khoa học". Theo IWC, Nhật giết 596 con cá voi trong mùa săn bắn 2017 và 2018. Hầu hết cá voi bị đánh bắt ở Nam Cực mặc dù Nhật cũng săn bắn ở Bắc Thái Bình Dương. Tokyo đã bảo vệ quyền săn cá voi của mình, cho rằng, đây là một phần quan trọng của văn hóa và truyền thống hàng hải Nhật Bản.

Giờ đây, Nhật đã rút khỏi IWC, những thợ săn cá voi sẽ không còn săn bắt trong vùng biển quốc tế mà sẽ hành nghề trong khu vực đặc quyền kinh tế, kéo dài 200 hải lý từ bờ biển Nhật. Theo Cơ quan Thủy sản Nhật Bản, một hạn ngạch săn bắt đã được thiết lập ở mức 227 từ nay đến cuối năm. Hạn ngạch này gồm 150 con cá voi bryde, 52 con cá voi minke và 25 con cá voi sei. Trong ba loài, chỉ có cá voi sei được liệt kê là có nguy cơ tuyệt chủng. Tuy nhiên, theo những người ủng hộ ngành đánh bắt cá voi, kế hoạch giết 227 con cá voi trong 6 tháng chỉ là khởi đầu. Điều đó khiến một số chuyên gia lo lắng.

Ngành công nghiệp "đang hấp hối"

Ngành công nghiệp đánh bắt cá voi Nhật vẫn phải đối mặt với một vấn đề nghiêm trọng: nhu cầu tiêu thụ thịt cá voi đang giảm dần.

Sau sự tàn phá của Thế chiến II, thịt cá voi trở thành nguồn protein quan trọng ở Nhật Bản. Theo thống kê của chính phủ, năm 1964, Nhật Bản tiêu thụ 154.000 tấn thịt cá voi. Những năm 1970 và 1980, cá voi chiên là món ăn phổ biến được phục vụ cho bữa ăn trưa của học sinh. Tuy nhiên, vào năm 2017, người Nhật chỉ ăn 3.000 tấn thịt cá voi. Tính theo đầu người, khối lượng này tương đương với khoảng hai muỗng canh thịt cá voi mỗi năm. Các nhà phê bình cho rằng, đó là một ngành công nghiệp đang chết dần và chỉ sống sót nhờ sự trợ cấp của chính phủ. Cơ quan Thủy sản Nhật Bản đã phân bổ khoảng 463 triệu USD để hỗ trợ đánh bắt cá voi cho năm tài chính 2019. "Nếu đánh bắt cá voi buộc phải chìm hoặc bơi, ngành công nghiệp này sẽ chết đuối rất nhanh", Ramage, từ Quỹ Bảo vệ Động vật Quốc tế, cho biết.

Tuy nhiên, các nhà hàng như Taruichi ở Tokyo vẫn trang trí lối vào bằng những bức tranh về cá voi trên biển và tự hào tôn vinh truyền thống ẩm thực với việc phục vụ món thịt đặc biệt này.

AN BÌNH