Các nhà ngoại giao hàng đầu của Iran và 5 cường quốc thế giới (gồm Nga, Trung Quốc, Pháp, Anh và Đức) đã gặp nhau hôm 6-7 khi Tehran tìm kiếm những cam kết đảm bảo sẽ có lợi về mặt kinh tế từ thỏa thuận hạt nhân năm 2015, còn được gọi là Kế hoạch Hành động Chung Toàn diện (JCPOA), bất chấp việc Mỹ rút khỏi hiệp ước lịch sử này.
Nhưng đã có một trở ngại vào đêm trước thềm cuộc đàm phán. Tổng thống Iran Hassan Rouhani đã tỏ ra rất thất vọng trước đề xuất của Liên minh Châu Âu (EU) về vấn đề hạt nhân. Ông đã nói với người đồng cấp Pháp Emmanuel Macron rằng, gói thỏa thuận mà EU đề xuất không thể đảm bảo lợi ích của Tehran liên quan đến JCPOA. Theo Tổng thống Rouhani, Iran đã chứng minh, mọi hoạt động hạt nhân của nước này đều phục vụ cho mục đích hòa bình. Ông Rouhani thậm chí nhấn mạnh, Iran sẽ rút khỏi JCPOA nếu những lợi ích của Tehran liên quan đến thỏa thuận này không được đảm bảo.
Tổng thống Rouhani đang có những chuyến thăm như con thoi đến quốc gia Châu Âu để đảm bảo sự sống còn của JCPOA, kể từ quyết định rút lui gây sốc của Tổng thống Donald Trump vào tháng 5. Bất chấp quyết định từ Washington, các nước tham gia ký kết thỏa thuận hạt nhân còn lại đã tuyên quyết tâm ở lại. Nhưng vấn đề ở đây là các nước dường như bất lực trong nỗ lực ngăn chặn các Cty rút khỏi Iran theo lệnh trừng phạt của Mỹ.
Điều này chắc chắn sẽ khiến Tehran nổi giận và có nguy cơ sẽ hủy bỏ thỏa thuận lịch sử. Trong tuyên bố đưa ra ngày 6-7, một quan chức cấp cao của Iran cho rằng, các cường quốc thế giới cần đền bù đầy đủ cho Tehran trước những thiệt hại do các lệnh trừng phạt của Mỹ gây ra, thì mới thuyết phục được Iran duy trì thỏa thuận hạt nhân ký năm 2015. Đáp lại, Ngoại trưởng Đức Heiko Maas cho rằng, các cường quốc thế giới sẽ không thể đền bù đầy đủ cho Iran do các doanh nghiệp rời khỏi thị trường này, theo như yêu cầu của Tehran. Ông Mass cảnh báo Tehran rằng, nếu nước này từ bỏ thỏa thuận hạt nhân, hậu quả đối với nền kinh tế còn lớn hơn nhiều.
Nguy cơ thỏa thuận này sụp đổ đang hiện hữu khi Tehran liên tục đe dọa phá vỡ những cam kết với thỏa thuận. Và cuộc họp tại Vienna lần này là cơ hội để các nước thuyết phục Iran gắn bó với JCPOA, để từng bước vực dậy thỏa thuận này.
THANH VĂN
