Ngày 14-9, Chánh Văn phòng Nội các Yoshihide Suga đã vượt qua 2 ứng cử viên khác để giành ghế Chủ tịch đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền thay cho Thủ tướng Shinzo Abe, người đã thông báo ý định từ chức ngày 28-8 vì lý do sức khỏe.

Ông Fumio Kishida, ông Shinzo Abe, ông Yoshihide Suga và ông Shigeru Ishiba (từ trái sang) nắm tay nhau sau khi Suga được bầu làm chủ tịch LDP.   Ảnh: Kyodo

535 người, gồm 394 nghị sĩ thành viên LDP cùng với 3 đại diện của mỗi đảng bộ cấp tỉnh (tổng cộng 141 người) đã tham gia bỏ phiếu để lựa chọn một trong ba ứng cử viên gồm: ông Suga; cựu Bộ trưởng Ngoại giao Fumio Kishida, người đang giữ chức Chủ tịch Hội đồng Nghiên cứu Chính sách LDP; và cựu Bộ trưởng Quốc phòng Shigeru Ishiba, người đã từng giữ chức Tổng Thư ký LDP. Kết quả là ông Suga, người được coi là “cánh tay phải” của Thủ tướng Abe, đã giành được 377 trong tổng số 534 phiếu hợp lệ, trong khi ông Kishida nhận được 89 phiếu và ông Ishiba chỉ nhận được 68 phiếu.

Nhận được nhiều ủng hộ

Ngay sau khi ông Abe tuyên bố từ chức vào ngày 28-8 vì lý do sức khỏe, ông Suga đã có một số phát ngôn bày tỏ mong muốn sẽ ra tranh cử Thủ tướng, và ông chỉ công bố chính thức vào ngày 2-9 khi đã lần lượt thăm dò ủng hộ từ các phái trong Đảng. Trước đó, dư luận vẫn luôn đặt cược vào các ứng cử viên khác như ông Kishida Fumio, Trưởng Ban nghiên cứu chính sách của Đảng, và ông Taro Kono, Bộ trưởng Ngoại giao sẽ là Thủ tướng Nhật Bản trong nhiệm kỳ tiếp theo.

Nhiều thành viên cấp cao trong nội bộ LDP đã bày tỏ mong muốn ông Suga sẽ ra tranh cử để kế nhiệm Thủ tướng Abe và tiếp tục thực hiện các chính sách của ông này, trong đó có các biện pháp ứng phó với dịch Covid-19. Trong chiến dịch tranh cử kéo dài từ ngày 8 đến 13-9, ông Suga, người không thuộc bất cứ phái nào trong LDP, đã nhanh chóng nổi lên trở thành ứng cử viên sáng giá nhất cho chiếc ghế Chủ tịch LDP khi nhận được sự ủng hộ từ phía 5-7 phái lớn nhất trong LDP. Bản thân Thủ tướng Abe và Tổng Thư ký LDP Toshihiro Nikai – một nhân vật có ảnh hưởng lớn trong nội bộ đảng cầm quyền – cũng bày tỏ sự ủng hộ với ông Suga. Và phái Shisuikai của Tổng Thư ký Nikai là chính phái đầu tiên trong LDP tuyên bố sẽ hậu thuẫn cho ông Suga. Sau đó, lần lượt 4 phái khác, trong đó có phái lớn nhất có 98 nghị sĩ của cựu Chánh Văn phòng Nội các Hiroyuki Hosoda, đã bày tỏ ý định hậu thuẫn cho chính trị gia này.

Trong chiến dịch tranh cử, ông Suga cam kết tiếp tục các chính sách của Thủ tướng Abe, trong đó có các chính sách nới lỏng tiền tệ, tăng chi tiêu công để kích thích tăng trưởng và cải cách cơ cấu mang tên Abenomics. Ông Suga đã công bố 6 chính sách mới, chủ yếu dựa trên cơ sở các chính sách của chính quyền Thủ tướng Abe. Với tiêu đề “Tự giúp, giúp đỡ lẫn nhau, nhà nước hỗ trợ và gắn kết xã hội: Mang lại sức sống mới cho Nhật Bản từ các khu vực”, các chính sách chủ yếu tập trung vào các biện pháp khống chế dịch Covid-19, tạo việc làm và đối ngoại. Trên blog cá nhân của mình, ông Suga nhấn mạnh sẽ “tiếp tục công việc và nỗ lực tâm huyết của Thủ tướng Abe để mang lại tiến triển nhiều hơn”. Các chính sách này gồm: Vượt qua cuộc khủng hoảng quốc gia do dịch Covid-19 gây ra; Xóa bỏ sự phân chia theo chiều dọc giữa các bộ và cơ quan nhằm mang lại sức sống mới cho Nhật Bản; Đảm bảo việc làm và bảo vệ cuộc sống của người dân; Tạo ra các vùng kinh tế năng động; Giải quyết vấn đề tỷ lệ sinh giảm và củng cố hệ thống an sinh xã hội giúp người dân không phải lo lắng; và Bảo vệ các lợi ích quốc gia thông qua hoạt động ngoại giao và quản lý khủng hoảng.

Theo dự kiến, Quốc hội Nhật Bản sẽ tổ chức phiên họp bất thường vào ngày 16-9 để bỏ phiếu bầu tân Chủ tịch LDP làm Thủ tướng mới. Ông Suga có thể sẽ không gặp nhiều khó khăn để vượt qua cuộc bỏ phiếu này khi liên minh cầm quyền do LDP lãnh đạo đang chiếm đa số ghế ở hai viện của Quốc hội.

Những thách thức trước mắt

Nhiều nhà phân tích cho biết ông Suga vẫn chưa cho thấy "ông thực sự rời khỏi đường lối của ông Abe hoặc thậm chí ra khỏi đường lối chính thống của LDP nói chung". "Ông ấy có một câu chuyện rất hay. Ông ấy là một người tự tạo dựng cơ đồ. Tuy nhiên, câu hỏi ở đây là nhân cách của ông ấy có thể tỏa sáng ở mức độ nào", Glosserman, tác giả của quyển sách Peak Japan: The End of Great Ambitions (Tạm dịch: Nhật Bản ở đỉnh cao: Sự kết thúc của tham vọng vĩ đại), nhận định.

Đây là một nhiệm vụ khó khăn. Ông Abe từ chức trong bối cảnh công chúng không hài lòng về cách thủ tướng xử lý đại dịch Covid-19 và đất nước đang rơi vào cuộc khủng hoảng kinh tế tiếp theo. Điều này đã tạo cơ hội cho các đối thủ chính trị của ông. Các vấn đề chính, chẳng hạn như nợ chính phủ ở mức cao và dân số già, vẫn còn đó. Bất chấp việc ông Abe công khai kêu gọi cải cách bình đẳng giới tại công sở, ông đã không thể giải quyết tình trạng bất bình đẳng giới của Nhật Bản hoặc các vấn đề ngăn phụ nữ tham gia vào hoạt động kinh tế và chính trị.

Nếu được chọn, ông Suga có thể buộc phải chiều theo công chúng từ rất sớm. Nhiệm kỳ của tân Chủ tịch LDP sẽ chỉ giới hạn tối đa trong phần còn lại của nhiệm kỳ của Thủ tướng Abe, có nghĩa sẽ kéo dài tới tháng 9-2021. Sau đó, LDP sẽ tổ chức cuộc bỏ phiếu khác để bầu chủ tịch mới. Tuy nhiên, hiện chưa rõ các thành viên nội các sẽ nắm giữ vị trí đó trong thời gian bao lâu vì đã xuất hiện những đồn đoán về khả năng tân Thủ tướng sẽ sớm giải tán Hạ viện để tổ chức bầu cử trước thời hạn. Bộ trưởng Quốc phòng Taro Kono hôm 9-9 nói các cuộc bầu cử có thể diễn ra sớm nhất là vào tháng tới.

AN BÌNH

Đảng đối lập lớn nhất Nhật Bản công bố các vị trí chủ chốt Ngày 14-9, ông Yukio Edano, Chủ tịch đảng Dân chủ Lập hiến của Nhật Bản (CDP) đã tiết lộ danh sách các thành viên Ban chấp hành CDP. Đây là đảng mới được thành lập trên cơ sở hợp nhất hai đảng đối lập lớn nhất Nhật Bản gồm đảng Dân chủ Lập hiến Nhật Bản (CDPJ) và đảng Dân chủ vì Nhân dân (DPFP). Phát biểu với các phóng viên, ông Edano cho biết sẽ bổ nhiệm ông Tetsuro Fukuyama làm Tổng Thư ký, ông Kenta Izumi làm Chủ tịch Hội đồng Nghiên cứu chính sách và ông Jun Azumi làm Chủ tịch Ủy ban về các vấn đề Quốc hội. Các ông Fukuyama và Azumi đều đã từng giữ chức vụ trên ở CDPJ trước khi hai đảng hợp nhất. Trong khi đó, ông Izumi, đối thủ của ông Edano trong cuộc đua vào chiếc ghế chủ tịch CDP, cũng đã giữ chức vụ Chủ tịch Ủy ban về các vấn đề Quốc hội của DPFP.