Ở hầu hết các nước trên thế giới, những câu chuyện về "săn phù thủy" chỉ được thể hiện trên các bộ phim. Nhưng ở Papua New Guinea, các cuộc "săn phù thủy" kết thúc bằng việc tra tấn hoặc giết người, nhưng phần lớn không được cảnh sát điều tra. Vấn nạn này vẫn tiếp tục xảy ra bất chấp án tử hình được đưa ra cho hành vi "săn phù thủy" vào năm 2013, sau khi Kepari Leniata, một phụ nữ 20 tuổi bị buộc tội sử dụng "pháp thuật" để giết chết một đứa trẻ hàng xóm. Người phụ nữ bị đốt cháy trên một con phố nhộn nhịp trước sự chứng kiến của hàng trăm người.

Cô bé 6 tuổi bị tra tấn vì bị cho là lấy và ăn trái tim của một người đàn ông.    Ảnh: Diplomat

"Lấy và ăn tim"

Vào cuối năm ngoái, một cô bé 6 tuổi bị một nhóm đàn ông tra tấn và chỉ trốn thoát sau sứ mệnh giải cứu táo bạo của nhà truyền giáo đến từ Iowa, Anton Lutz. Câu chuyện đã trở thành tiêu đề không chỉ ở Papua New Guinea mà còn gây phẫn nộ trên toàn thế giới.

Bi kịch bắt đầu khi một người đàn ông ở ngôi làng xa xôi thuộc tỉnh Enga ngã bệnh. Căn bệnh của ông được chẩn đoán là kaikai lewa (ăn trái tim), tức là một phù thủy đã sử dụng ma thuật đen tối để bí mật lấy và ăn trái tim của nạn nhân để có được sức mạnh của họ. Là con gái của một phụ nữ bị buộc tội là "phù thủy", cô bé 6 tuổi bị bắt. Một nhóm dân làng đã cởi quần áo và tra tấn em trong nhiều ngày, dùng sắt nóng gí vào lưng và mông em.

Khi nhà truyền giáo Lutz đến ngôi làng, người đàn ông bị bệnh bỗng nhiên phục hồi sức khỏe một cách kỳ diệu. Những kẻ tra tấn cho rằng họ đã hoàn thành nhiệm vụ buộc cô bé "phù thủy" trả lại trái tim cho người đàn ông. Vì vậy, họ thả cô bé. "Sau vài giờ trò chuyện với cộng đồng, tôi có thể đưa cô bé ra ngoài chăm sóc và đưa em đến bệnh viện", ông Lutz kể.

Đây chỉ là một trong số hàng ngàn vụ săn đuổi ma thuật diễn ra ở nước này mỗi năm. Khi tổ chức từ thiện New Guinea Tribal, vốn giúp ông Lutz lên kế hoạch giải cứu cô bé, công bố bức ảnh về cô bé 6 tuổi bị biến dạng trên facebook và đồng thời tiết lộ cô bé là con gái của "phù thủy" Kepari Leniata, câu chuyện nhanh chóng lan truyền khắp cả nước. Thủ tướng Peter O'Neill đã cảnh báo những kẻ "săn phủ thủy" rằng, hành vi của họ là phạm tội, trong khi Bộ trưởng Cảnh sát Jelta Wong tuyên bố thành lập một đội đặc nhiệm để bắt giữ những kẻ này.

Vì sao vẫn "săn phù thủy"?

Papua New Guinea phát triển nhanh chóng trong những năm gần đây, với đường sá, điện thoại di động và mạng internet kết nối hàng trăm cộng đồng bị cô lập với phần còn lại của đất nước. Vậy tại sao phần lớn người dân nước này vẫn tin vào phép thuật? Và cần phải làm gì để chấm dứt niềm tin cổ hủ này?

Để hiểu tại sao niềm tin vào điều gì đó vô lý như phép thuật vẫn tồn tại trong cuộc sống của người dân Papua New Guinea, trước hết chúng ta cần hiểu được lịch sử đương đại của quốc gia này. Vào cuối những năm 1800, nước này là nơi tập trung của hơn 800 bộ lạc tranh đấu và ăn thịt đồng loại, trong khi các vùng cao nguyên như Enga vẫn chưa được khai phá vào cuối những năm 1930. Các tập quán như thờ cúng tổ tiên và phép thuật vẫn được áp dụng và không dễ bị từ bỏ- ngay cả trong số những người có giáo dục cao ở Papua New Guinea. Theo ông Lutz, điều đó là mấu chốt của vấn đề.

Niềm tin vào phù thủy ở Bắc Mỹ và Châu Âu đã chấm dứt vào đầu những năm 1800, nhưng tại Papua New Guinea, nơi công nghiệp hóa đã mang lại sự thay đổi lớn lao về công ăn việc làm trong 30 năm qua, điều ngược lại dường như đã xảy ra. Những vụ tấn công nhằm vào những người bị buộc tội thực hành phép thuật đã lan rộng từ vùng sâu vùng xa đến các thành phố lớn.

Một lý do khác dẫn đến bạo lực lan rộng là không có hậu quả pháp lý  đối với hành vi "săn phù thủy" ở Papua New Guinea. Một nghiên cứu kéo dài 20 năm của Đại học Quốc gia Australia cho thấy, hơn 1.440 vụ tra tấn và 600 vụ giết người đã phát hiện, chưa đến 1% thủ phạm đã bị truy tố. Trường hợp của gia đình Leniata là một ví dụ. Không có ai trong số những người đã tra tấn, tấn công tình dục và giết hại Kepari Leniata vào năm 2013 đã bị buộc tội mặc dù cảnh sát đã chứng kiến vụ việc này. Và Bộ trưởng Cảnh sát Wong hứa sẽ "đuổi theo" những người đã bắt cóc và tra tấn con gái của Leniata, cuộc điều tra dường như bị đình trệ. Cảnh sát đã đến làng 4 lần nhưng cộng đồng không muốn đưa ra bằng chứng.

Giải pháp nào cho Papua New Guinea?

Theo các nhà khoa học trả lời cho câu hỏi làm thế nào để dập tắt vấn nạn "săn phù thủy" nằm ở việc giáo dục cơ sở. Tiến sĩ Miranda Forsyth, nhà nhân loại học người Australia chuyên về Papua New Guinea cho rằng: "Cần phải có con đường để đối phó bất bạo động bằng cách đối thoại, hòa giải, thông tin về y tế, tư vấn và các thủ tục tại tòa án thôn.

Ra mắt vào tháng 11, chiến dịch Enough Now! của Oxfam xem xét vấn đề từ quan điểm giới tính. Khoảng 70% phụ nữ ở Papua New Guinea bị hiếp dâm hoặc tấn công trong suốt cuộc đời của họ, trong khi bạo lực gia đình đối với phụ nữ và trẻ em gái được cho là chuyện bình thường. Thay đổi cách người đàn ông coi trọng phụ nữ là bước đầu tiên để loại bỏ quan niệm vô lý rằng phụ nữ sử dụng ma thuật để lấy và ăn trái tim của người đàn ông.

AN BÌNH