Tỷ phú Jack Ma đã biến mất trước công chúng sau khi kế hoạch phát hành cổ phiếu lần đầu của tập đoàn Ant Group đổ bể và bị chính quyền Trung Quốc điều tra. Tuy nhiên, ông không phải là lãnh đạo ngành công nghệ duy nhất chọn cách lui về sau cánh gà trong suốt thời gian qua.

Tỷ phú Jack Ma. Ảnh: Reuters

Bloomberg ngày 4-11 đưa tin, chủ sở hữu TikTok, sáng lập viên Bytedance là ông Zhang Yiming đã từ chức trong hội đồng quản trị công ty. Thông tin trên được đưa ra sau khi ông Yiming hồi tháng 5 cho biết, ông sẽ rời khỏi vị trí tổng giám đốc điều hành công ty để theo đuổi đam mê nghiên cứu công nghệ sau khi tự nhận mình không hợp làm lãnh đạo. Ông Yiming là một tổng giám đốc điều hành công nghệ Trung Quốc nổi tiếng khác rút khỏi vai trò, tránh công chúng trong bối cảnh chính phủ nước này đang mạnh tay với các tập đoàn công nghệ trong nước.

Sau vụ phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng của Ant Group, tập đoàn Alibaba còn bị các cơ quan quản lý chống độc quyền của Trung Quốc giám sát trong gần một năm và bị phạt mức kỷ lục 18,2 tỷ nhân dân tệ (2,8 tỷ USD) vào tháng 4 vì "vi phạm các quy định chống độc quyền và lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường".

Và vì vậy có tin đồn cho rằng, tỷ phú Jack Ma đã "biến mất". Tuy nhiên, hồi tháng 6, một lãnh đạo của Alibaba cho biết ông Jack Ma chỉ đơn giản là lui về "ở ẩn" khi chính phủ mạnh tay với đế chế công nghệ của ông. Mới đây, ông Jack Ma được nhìn thấy xuất hiện ở Châu Âu khi có chuyến tham quan nghiên cứu về nông nghiệp, sau hơn 1 năm không xuất ngoại. Nhật báo SCMP cho biết, người phát ngôn của Tập đoàn Alibaba từ chối bình luận về chuyến đi của ông Jack Ma và lưu ý ông đã nghỉ hưu vào tháng 9-2019.

Bytedance hiện không vướng vào cuộc điều tra chính thức nào nhưng các quan chức Trung Quốc đã để ý tới công ty này, có thể áp đặt các quy định pháp lý tương tự. Ngoài Jack Ma và Zhang Yiming, các lãnh đạo công nghệ khác cũng rời vị trí gồm: Colin Huang rút khỏi vị trí tổng giám đốc điều hành và chủ tịch tập đoàn thương mại điện tử Trung Quốc Pinduoduo đầu năm nay; Su Hua rút khỏi vị trí tổng giám đốc điều hành công ty Kuaishou Technology do ông đồng sáng lập; sáng lập viên kiêm tổng giám đốc điều hành tập đoàn bán lẻ trực tuyến JD.com cũng rời vị trí điều hành công việc hàng ngày hồi tháng 9. Gây tranh cãi vì đăng một bài thơ Đường đầy ẩn ý hồi tháng 5, ông Wang Xing, người sáng lập Meituan cũng im hơi lặng tiếng một thời gian dài.

Nền kinh tế internet gần như không bị quản lý ở Trung Quốc, có nghĩa là các công ty có thể tự do phát triển mà không chịu các quy định ngặt nghèo như với các lĩnh vực truyền thống khác như ngân hàng. Nhưng giờ đây thì khác. Nguyên nhân đằng sau sự thoái lui của các tỷ phú công nghệ được cho là do áp lực từ chính quyền Trung Quốc. SCMP dẫn lời Victor Shih - phó giáo sư khoa học chính trị tại Đại học California (Mỹ) nhận định các tỷ phú công nghệ phải chịu sức ép khủng khiếp trong hệ thống pháp luật Trung Quốc. Từng được vinh danh nhờ góp phần thay đổi ngành công nghệ nước nhà, họ không còn có thể giữ vững vị thế hiện tại nên đành chọn một chức danh thấp hơn, thậm chí tính đến phương án rời khỏi thương trường hoàn toàn.

KHẢ ANH