Phát ngôn viên của liên minh do Saudi Arabia dẫn đầu hôm 2-9 phủ nhận việc một chiếc xe bị đánh bom trong cuộc không kích vào tháng trước ở Yemen là xe buýt chở học sinh. Trong khi đó, phát biểu được đưa ra sau khi một tuyên bố của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền (HRW) hôm 2-9 đã gọi vụ tấn công là "tội ác chiến tranh".

Người dân Yemen đào mộ chôn cất các học sinh thiệt mạng trong vụ tấn công ngày 9-8. Ảnh: CNN

Vụ tấn công xe buýt hôm 9-8 là "một mục tiêu hợp pháp", Đại tá Turki al-Maliki, người phát ngôn của liên minh do Saudi Arabia dẫn đầu tại Yemen, cho biết trong một cuộc phỏng vấn với CNN.

Ông nói rằng, thông tin tình báo cho thấy, "đó không phải là một xe buýt trường học vì không có trường học nào tại thời điểm sự việc xảy ra. "Chúng tôi chưa bao giờ thấy bất kỳ đứa trẻ nào trên xe buýt", ông al-Maliki nói, khẳng định "liên minh tiến hành cuộc tấn công chống lại các chỉ huy Houthi và một tay súng chiến đấu Houthi trong xe buýt đó".

Trong khi đó, theo HRW và Bộ cơ quan y tế của Houthi, hàng chục người, đa số là học sinh, đã thiệt mạng trong vụ tấn công. Mansour Ahmed al-Mansour, người phát ngôn của cơ quan điều tra của liên minh, Nhóm đánh giá sự cố chung (JIAT), cũng cho biết, xe buýt là "mục tiêu quân sự", đồng thời thừa nhận "những sai lầm" đã được thực hiện.

Vụ tấn công là "tội ác chiến tranh"

Theo CNN, vụ tấn công được thực hiện bằng cách sử dụng một quả bom do Mỹ sản xuất được bán cho Saudi Arabia, đặt ra câu hỏi về việc liệu Washington có phải chịu trách nhiệm hay không.

"Vụ tấn công của liên minh do Saudi Arabia dẫn đầu nhằm một chiếc xe buýt chở những học sinh càng khoét sâu hồ sơ các vụ sát hại dân thường tại đám cưới, đám tang, bệnh viện và trường học ở Yemen", Bill Van Esveld, nhà nghiên cứu quyền trẻ em cao cấp của HRW, cho biết. "Các quốc gia biết về hành động này lại đang cung cấp nhiều bom hơn cho Saudi Arabia, càng làm phức tạp hơn các vụ tấn công chết người trong tương lai đối với dân thường", chuyên gia Van Esveld nói thêm.

HRW cho biết họ đã phỏng vấn các nhân chứng và xem các đoạn băng và hình ảnh hiện trường, xác nhận 34 người, bao gồm 26 trẻ em và 4 giáo viên, những người đã thiệt mạng trong vụ tấn công ngày 9-8. Tuy nhiên, một quan chức thuộc lực lượng nổi dậy Houthi ở Yemen cho biết, 51 người, trong đó có 40 trẻ em, đã bị giết trong vụ tấn công. Các em, từ 6 đến 11 tuổi, đang có một chuyến đi thực địa trước khi nghỉ hè. Trong số những người được HRW phỏng vấn  là một cậu bé 13 tuổi đi trên xe buýt vào thời điểm đó. Cậu bé này đang bị thương và có thể phải cắt cụt chân. Nhiều người bạn của cậu đã bị giết trong vụ tấn công.

Một cuộc điều tra của CNN cho thấy, chất nổ được sử dụng là một quả bom MK 82 có kích thước 500kg, do Mỹ sản xuất. Quả bom được bán cho Saudi Arabia theo thỏa thuận vũ khí được Bộ Ngoại giao hai nước ký kết. Loại vũ khí này tương tự vũ khí giết chết 155 người trong cuộc tấn công tháng 10-2016 nhằm vào một nhà tang lễ ở Yemen. Sau vụ tấn công này, cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama cấm bán các thiết bị quân sự mà không có hướng dẫn cụ thể cho Saudi Arabia vì "các mối quan ngại về nhân quyền". Lệnh cấm sau đó bị chính quyền Tổng thống Donald Trump sau đó là Ngoại trưởng Rex Tillerson dỡ bỏ vào tháng 3-2017.

"Những sai lầm đã được thực hiện"

Bộ Tư lệnh Lực lượng Liên minh do Saudi Arabia dẫn đầu hôm 2-9 thừa nhận "những sai lầm" đã được thực hiện trong vụ tấn công hôm 9-8. Cơ quan báo chí của Riyadh khẳng định sẽ "thực hiện các thủ tục tố tụng pháp lý để bắt giữ những người phạm sai lầm".

Ông Mansour Ahmed al-Mansour, phát ngôn viên của JIAT phát biểu tại Riyadh: "Có sự chậm trễ trong việc trang bị máy bay chiến đấu ở đúng nơi và vào đúng thời điểm, gây mất đi cơ hội nhắm mục tiêu xe buýt - một mục tiêu quân sự - trong một khu vực rõ ràng, để tránh thiệt hại tài sản". Mỹ hoan nghênh báo cáo của liên minh. Bộ Ngoại giao Mỹ nói rằng báo cáo là "bước đầu tiên quan trọng hướng tới sự minh bạch hoàn toàn" và tái khẳng định nhu cầu "tất cả các bên phải tuân thủ Luật Xung đột vũ trang, để giảm thiểu thiệt hại cho dân thường và cơ sở hạ tầng dân sự".

Nhưng một cựu quan chức cấp cao của Hội đồng An ninh Quốc gia dưới thời ông Obama lại bày tỏ sự hoài nghi. "Chính quyền Tổng thống Trump dường như đang tuyệt vọng tìm kiếm điều gì đó để ca ngợi cuộc chiến khủng khiếp của Saudi Arabia". "Lầu năm góc có thể nghĩ rằng việc ăn mừng tội lỗi này sẽ khuyến khích Saudi Arabia cải thiện, nhưng nếu có bất kỳ bài học nào được rút ra từ hơn 3 năm cuộc chiến của Saudi Arabia tại Yemen, thì đó là thay đổi hành vi. Liên minh Saudi Arabia cần phải làm nhiều hơn nữa để chứng minh cam kết bảo vệ dân thường", cựu quan chức này cho biết.

AN BÌNH