Trong tuần này, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe sẽ lên đường đến Iran để thực hiện sứ mệnh ngoại giao hiếm hoi: xoa dịu căng thẳng giữa Tehran và Washington, đồng minh chủ chốt của Tokyo.

Theo lịch trình, Thủ tướng Abe sẽ gặp Tổng thống Hassan Rouhani và Lãnh tụ tối cao Khamenei trong khuôn khổ chuyến thăm Iran từ ngày 12 đến 14-6 tới - đánh dấu lần đầu tiên một Thủ tướng Nhật Bản thăm nước Cộng hòa Hồi giáo kể từ năm 1978, 1 năm trước khi nổ ra cuộc Cách mạng tại quốc gia Trung Đông này.  Chuyến thăm của ông Abe diễn ra ngay sau cuộc gặp với Tổng thống Donald Trump ở Nhật Bản, vì thế rõ ràng, người Mỹ muốn sử dụng kênh ngoại giao này để ve vuốt Iran.

Tehran hiện đang bị khóa trong cuộc đối đầu cay đắng với Mỹ sau khi Tổng thống Donald Trump rút khỏi thỏa thuận hạt nhân mang tính bước ngoặt vào năm ngoái. Washington hiện đã áp dụng các biện pháp trừng phạt và điều thêm quân đội đến khu vực Trung Đông, gây áp lực quân sự và kinh tế đối với Iran, bao gồm cả việc buộc các đồng minh của Mỹ như Nhật Bản ngừng mua dầu của Iran.

Gánh nặng đang đè lên vai ông Abe dù có khả năng rất lớn là nhà lãnh đạo Nhật Bản sẽ không trình bày danh sách các kiến nghị với phía Tehran, hoặc cũng không chuyển đi thông điệp từ phía Washington, thay vào đó mong muốn duy trì lập trường, Tokyo là một bên trung gian hòa giải trung lập.

Việc Tokyo bày tỏ thiện chí đi theo con đường của riêng mình trong chính sách Trung Đông là rất hữu ích. Những nhân tố này giúp Thủ tướng Abe có vị thế tốt hơn để có thể “có tiếng nói hơn” với Lãnh tụ Tối cao Iran, Đại giáo chủ Ali Khamenei. Điều này cũng đồng nghĩa với việc các phương án do Nhật Bản đề xuất có thể cho phép các nhân vật cứng rắn ở Iran xem xét “đường ngách”, từ đó không chịu ảnh hưởng tiêu cực từ việc chấp thuận các giải pháp mang hơi hướng phương Tây.

Từ trước đến nay, mặc dù Nhật Bản có quan hệ lâu dài với Tehran và đang hâm nóng quan hệ với Washington, Thủ tướng Abe hầu như không có tác động đáng kể nào đối với mỗi bên và Tokyo sẽ phải nỗ lực rất nhiều để hoàn thành vai trò hòa giải trong chuyến đi này. Nhưng cũng khó có thể kỳ vọng nhiều vào kết quả rõ rệt từ chuyến thăm của Thủ tướng Abe đến Iran. Trọng tâm hiện nay là giảm thiểu xung đột quân sự, có nghĩa là Thủ tướng Abe có thể tận dụng ngoại giao con thoi để duy trì liên lạc. Chỉ riêng ngoại giao con thoi có thể đủ để giảm leo thang căng thẳng.

THANH VĂN