Trái ngược với cuộc bỏ phiếu luận tội đầu tiên vào tháng 12-2019, khi đó không có nghị sĩ đảng Cộng hòa (GOP) nào bỏ phiếu ủng hộ luận tội Tổng thống Donald Trump, lần này đã có 10 nghị sĩ đảng Cộng hòa ủng hộ các đồng nghiệp Dân chủ, quyết luận tội ông Trump. Tại sao họ lại làm như vậy?

Nhà Trắng công bố đoạn video Tổng thống Donald Trump phát biểu sau cuộc luận tội lần 2 tại Hạ viện

Ngày 13-1, với 232 phiếu thuận và 197 phiếu chống, Hạ viện Mỹ bỏ phiếu thông qua nghị quyết luận tội Tổng thống Trump vì kích động bạo loạn tại Điện Capitol hôm 6-1. Đây là lần thứ 2 Hạ viện bỏ phiếu luận tội tổng thống Trump. Ông Trump cũng trở thành tổng thống đầu tiên trong lịch sử Mỹ bị luận tội 2 lần trong một nhiệm kỳ.

Trái ngược với tháng 12-2019, khi đó không có hạ nghị sĩ GOP nào bỏ phiếu ủng hộ luận tội Tổng thống Trump, lần này, có tới 10 hạ nghị sĩ đảng Cộng hòa (GOP) bỏ phiếu cùng đảng Dân chủ ủng hộ luận tội ông Trump. Những nghị sĩ GOP bỏ phiếu ủng hộ luận tội Tổng thống Trump gồm: Liz Cheney của bang Wyoming, Adam Kinzinger của bang Illinois, John Katko của bang New York, Fred Upton của bang Michigan, Jaime Herrera Beutler của bang Washington, Dan Newhouse của bang Washington, Peter Meijer của bang Michigan, Anthony Gonzalez của bang Ohio, Tom Rice của bang Nam Carolina, David Valadao của bang California.

Lo ngại sẽ xảy ra thêm bạo lực

Theo Giáo sư khoa học chính trị John A. Tures tại Đại học LaGrange, những nhà lập pháp bỏ phiếu luận tội ông Trump lo ngại có thể xảy ra thêm tình huống bạo lực nếu như họ không bày tỏ lập trường trực tiếp hơn. Giáo sư Tures cho rằng những nghị sĩ này quan ngại sâu sắc vì “nước Mỹ chưa bao giờ chứng kiến sự việc như vậy”.

Theo ông Tures, dù những người ủng hộ ông Trump chắc chắn sẽ nổi giận, các nhà quan sát cho rằng “cuộc bỏ phiếu của Hạ viện là tốt cho đất nước vì cần phải làm điều gì đó để các cuộc bạo loạn tương tự không bao giờ tái diễn”. Ông Tures khẳng định các Hạ nghị sĩ đảng Dân chủ đã đúng khi nhanh chóng quyết định luận tội Tổng thống Trump. “Sẽ có thêm nhiều tổn hại nếu đảng Dân chủ nói rằng “hãy đợi thêm 2 tuần nữa” và không đưa ra lập trường quyết liệt nào”.

Hạ nghị sĩ bang New York John Katko, thành viên đầu tiên của đảng Cộng hòa công khai lên tiếng ông sẽ ủng hộ việc luận tội, cho rằng: “Tôi không thể phớt lờ việc Tổng thống Trump đã kích động bạo loạn – cả trên truyền thông xã hội trước ngày 6-1 cũng như trong bài phát biểu của ông vào ngày hôm đó. Với việc đưa ra những tuyên bố vô căn cứ rằng cuộc bầu cử đã bị đánh cắp, Tổng thống đã tạo ra một môi trường kích động và chia rẽ với các thông tin sai lệch. Khi điều này bùng phát thành các hành động bạo lực ở Điện Capitol, ông ấy đã không hành động nhanh chóng và quyết liệt để kêu gọi chấm dứt, đặt vô số người vào nguy hiểm”. Ông Katko nhấn mạnh, nếu không buộc Tổng thống phải chịu trách nhiệm về các hành động của mình, đó sẽ là “mối đe dọa trực tiếp đối với tương lai nền dân chủ của Mỹ”.

Theo ông Tures, trên thực tế có thể có nhiều nghị sĩ đảng Cộng hòa ủng hộ đợt luận tội ông Trump lần này song họ “lo sợ chuyện không hay sẽ xảy ra nếu họ bỏ phiếu”. “Rất nhiều thành viên đảng Cộng hòa tỏ ra khá e ngại. Tôi nghĩ họ chịu sức ép từ những người biểu tình, những người đó có thể đến từ các khu vực bầu cử mà họ đại diện”, nhà học giả kết luận.

Muốn thấy ông Trump “biến mất”

Nicholas Waddy, giáo sư về lịch sử tại Trường Alfred (New York) cho rằng các nghị sĩ Cộng hòa đang “quay lưng” với Tổng thống Trump vì một yếu tố mạnh mẽ trong đảng này và giữa các nghị sĩ của đảng, những người muốn thấy ông Trump “biến mất”. Nếu Thượng viện bỏ phiếu kết tội ông Trump, ông sẽ không thể tham gia tái tranh cử năm 2024. Phần lớn đảng Cộng hòa đều sẽ cảm thấy “nhẹ nhõm” nếu ông Trump không tranh cử lần nữa, bất chấp điều khoản luận tội ông là đúng hay sai.

Còn theo giáo sư Tures, cho dù Thượng viện có bỏ phiếu kết tội Tổng thống Trump hay không, ông cũng đã mất phần lớn sự ủng hộ.

“Cuối cùng, khi ông Trump rời nhiệm sở, ông đã mất đi rất nhiều sự ủng hộ. Tôi đã nhìn lại các cuộc thăm dò dư luận từ ngày 6-1-2020, thời điểm 1 năm trước, khi đó 90% đảng Cộng hòa nói rằng họ ủng hộ ông Trump. Các cuộc thăm dò hiện nay cho thấy: ông ấy có thể được đề cử tranh cử tổng thống năm 2024. Hiện ông ấy có 40% sự ủng hộ. Đó là một sự sụt giảm rất lớn”.

AN BÌNH