Tại sao Taliban chống IS?

Thứ năm, 24/12/2015 11:27

(Cadn.com.vn) - Taliban tại Afghanistan mới đây tuyên bố đã tung "lực lượng đặc biệt" trong trận chiến ngày càng đẫm máu với các tay súng của đối thủ Hồi giáo cực đoan IS trong bối cảnh sự thống trị và độc quyền của Taliban đang bị IS thách thức. Ai sẽ thắng trong cuộc chiến giữa 2 nhóm phiến quân này?

Lực lượng đặc nhiệm - một phần của lực lượng đặc biệt của Taliban được thành lập hồi đầu tháng 10 với hơn 1.000 tay súng chiến đấu - được trang bị, đào tạo tốt hơn và thường xuyên hơn so với các phần tử Taliban thông thường với mục đích duy nhất là "nghiền nát" IS.

Nhiều phần tử nổi dậy bị giết?

Khi IS lên kế hoạch mở rộng hoạt động tại Afghanistan, Taliban lặng lẽ ra lệnh cho các chỉ huy đối đầu với nhóm này bằng "tất cả các phương tiện có thể". Từ tháng 4, Taliban và IS nhiều lần tấn công nhau để giữ hoặc chiếm thêm lãnh thổ.

Các sào huyệt của IS, chủ yếu do các cựu chỉ huy bất mãn của Taliban tại Afghanistan lãnh đạo - cũng như một số chiến binh từ Pakistan và Uzbekistan - được nhắm mục tiêu. Tỉnh Nangarhar, Helmand, Farah và Zabul chứng kiến các cuộc chiến đấu khiến hàng trăm phần tử nổi dậy từ cả hai bên thiệt mạng. Không thể đưa ra con số chính xác nhưng các đơn vị đặc biệt của Taliban được cho là đã tiêu diệt hàng chục tay súng chiến đấu của IS kể từ tháng 10.

Về phần mình, IS cũng giết chết hàng chục phần tử Taliban, chủ yếu ở Nangarhar. Chúng lùng sục Taliban bất cứ khi nào có thể và nhiều lần tiến hành phục kích. IS chặt đầu 10 phần tử Taliban hồi đầu năm nay ở Nangarhar. Hồi tháng 6, chỉ huy Taliban tại Nangarhar, Mawlawi Mir Ahmad Gul, bị ám sát ở Peshawar. IS được cho là đứng đằng sau vụ tấn công này. Tạm thời, có vẻ như IS bị loại ở phía nam và phía tây của Afghanistan. Nhưng các nhóm nhỏ của IS đang hoạt động ở miền đông Afghanistan, đặc biệt là các tỉnh Nangarhar và Kunar. IS cũng đang tập trung vào phía bắc Afghanistan, nhằm liên kết với các phiến quân Uzbekistan, Tajikistan, Chechnya và Duy Ngô Nhĩ.

Taliban và IS tuyên chiến với nhau hồi tháng 1-2015.

Khi nào hai bên bắt đầu chiến đấu?

Hai nhóm tuyên chiến với nhau vào tháng 1-2015 sau khi IS công bố việc thành lập chi nhánh tại "Khorasan", tên cũ của khu vực Afghanistan và nhiều vùng của nước láng giềng Pakistan, Iran và Trung Á. Đây là lần đầu tiên IS, vốn bắt nguồn từ các cuộc xung đột ở Iraq và Syria, chính thức lan ra ngoài thế giới Arab.

IS là nhóm phiến quân lớn đầu tiên trực tiếp thách thức quyền lực của người sáng lập Taliban, Mullah Muhammad Omar. Lãnh đạo Al-Qaeda cung cấp nơi trú ẩn và thừa nhận quyền lực của các nhà lãnh đạo Taliban. Nhưng IS công khai phản đối Taliban bằng các tuyên bố và các đoạn băng tuyên truyền đặt câu hỏi về tính hợp pháp của Taliban, cũng như cáo buộc nhóm này thúc đẩy lợi ích của Cơ quan tình báo Pakistan (ISI). Taliban đáp trả, yêu cầu IS dừng việc "tạo ra cuộc thánh chiến song song".

Taliban khẳng định chỉ hoạt động tại Afghanistan, nhằm giải phóng đất nước khỏi "các thế lực nước ngoài". Trong khi đó, tham vọng của IS lớn hơn nhiều. Chúng muốn thành lập Caliphate - Nhà nước Hồi giáo- trên toàn thế giới.

Taliban đang gặp nguy?

Sự thống lĩnh của Taliban chưa bao giờ bị thử thách trực tiếp bởi các nhóm phiến quân khác. Hiện giờ, cơn ác mộng tồi tệ nhất của nhóm là các thành viên chuyển sang gia nhập IS. Để ngăn chặn điều này, Taliban phải đối mặt kẻ thù mới trên hai mặt trận - quân sự và ý thức hệ.

IS đang thực hiện chiến dịch tuyển dụng tích cực, chủ yếu nhắm các chỉ huy quân sự đã bị trục xuất hoặc không được coi trọng. IS khai thác cuộc đấu tranh quyền lực trong nội bộ Taliban khi Mullah Akhtar Muhammad Mansour được bổ nhiệm làm lãnh đạo mới, sau cái chết của Mullah Omar được công bố vào tháng 7. Tháng trước, một phe Taliban ly khai được hình thành, càng làm phức tạp thêm vấn đề. Các nguồn lực tài chính lớn của IS cũng là một mồi nhử. Nhiều người, đặc biệt là thanh niên thất nghiệp, bị thu hút bởi mức lương cao lên đến 500USD/tháng. Tương lai của IS ở Afghanistan cũng liên kết chặt chẽ với vận mệnh của IS ở Iraq và Syria, nơi nhóm này đã chiếm được nhiều vùng lãnh thổ.

Sự xuất hiện của IS ở Afghanistan đặt ra thách thức nghiêm trọng đối với uy quyền tối cao của Taliban. IS đang tìm cách để trở thành lực lượng lớn trong thế giới các phần tử nổi dậy. Nếu điều này trở thành sự thật, nó không chỉ thay đổi cơ bản cuộc nổi dậy mà còn đánh dấu sự kết thúc của bất kỳ hy vọng nào về một tiến trình hòa bình ở Afghanistan. Tình hình bất ổn trong khu vực sẽ lan rộng.

An Bình
(Theo BBC)