Lâu nay, thỏa thuận hòa bình giữa Taliban và chính quyền của Tổng thống Donald Trump được coi là một biểu hiện của sự chia rẽ giữa lực lượng phiến quân này và Al-Qaeda - mạng lưới khủng bố quốc tế đã thực hiện các vụ tấn công khủng bố đẫm máu ngày 11-9-2001 ở Mỹ. Tuy nhiên, theo báo cáo của LHQ công bố hôm 1-6, Taliban đã đảm bảo với Al-Qaeda rằng họ sẽ duy trì mối liên hệ chặt chẽ với mạng lưới thánh chiến này bất chấp thỏa thuận hòa bình với Mỹ.

Các tay súng Taliban và dân làng ở huyện Alingar, tỉnh Laghman, Afghanistan ăn mừng thỏa thuận hòa bình được ký giữ Mỹ và Taliban hôm 2-3. Ảnh: Getty Images

Việc Taliban vứt bỏ mối quan hệ với Al-Qaeda được coi là kết quả chính của các cuộc đàm phán giữa chính quyền Tổng thống Trump với Taliban, biện minh cho việc quân đội Mỹ rút khoảng 4.000 quân khỏi Afghanistan, khoảng gần 1/3 lực lượng Mỹ ở nước này. Tuy nhiên, báo cáo do Nhóm Hỗ trợ phân tích và giám sát trừng phạt của LHQ thực hiện và đã được gửi đến Hội đồng Bảo an LHQ vào cuối tháng trước cho biết Taliban và Al-Qaeda đã duy trì mối liên hệ chặt chẽ và trong một loạt các cuộc họp, Taliban thường xuyên đảm bảo với nhóm khủng bố rằng họ sẽ không từ bỏ quan hệ với Al-Qaeda bất chấp các cuộc đàm phán với Mỹ.

"Lãnh đạo cấp cao của Al-Qaeda vẫn có mặt ở Afghanistan, cũng như hàng trăm tay súng bí mật của Al-Qaeda đang ở tiểu lục địa Ấn Độ và các nhóm phiến quân khủng bố nước ngoài cùng chí hướng với Taliban”, báo cáo của LHQ cho biết, ước tính có khoảng 400-600 tay súng  Al-Qaeda hiện đang ở Afghanistan. "Taliban thường xuyên tham khảo ý kiến của Al-Qaeda trong các cuộc đàm phán với Mỹ và đưa ra những đảm bảo rằng Taliban sẽ tôn vinh mối quan hệ lịch sử giữa hai nhóm", báo cáo cho biết thêm.

Chính quyền Tổng thống Trump cho rằng, thỏa thuận hòa bình với Taliban hồi tháng 2 thể hiện sự tan vỡ giữa Taliban với Al-Qaeda. Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cho biết, ngay sau khi ký kết thỏa thuận, Taliban đã nhất trí cắt đứt mối quan hệ với Al-Qaeda và phối hợp với Mỹ để phá hủy, từ chối các nguồn lực khiến Al-Qaeda phải rời khỏi Afganistan. Ngoại trưởng Mỹ cũng khẳng định thỏa thuận hòa bình với Taliban có “cơ chế hỗn hợp, sâu sát và được đàm phán nhiều tháng, cân nhắc kỹ lưỡng, qua đó Mỹ có thể giám sát và đảm bảo trách nhiệm của các bên tham gia thỏa thuận”.

Chỉ là cách “trấn an con trai Osama bin Laden”

Báo cáo của LHQ cho biết, trong một cuộc họp với Al-Qaeda diễn ra ở tỉnh Helmand của Afghanistan vào mùa xuân năm 2019, cựu cố vấn của kẻ sáng lập Taliban, Mullah Omar, đã gặp Hamza Usama Muhammad bin Laden - con trai của trùm khủng bố Osama bin Laden- để trấn an ông này rằng, “Taliban sẽ không phá vỡ mối quan hệ lịch sử với Al-Qaeda với bất kỳ giá nào".

Chính quyền Tổng thống Trump hồi tháng 9 cho biết, Hazma bin Laden đã "bị giết trong chiến dịch chống khủng bố của Mỹ tại khu vực Afghanistan/Pakistan". "Mối quan hệ giữa Taliban, đặc biệt là Mạng lưới Haqqani và Al-Qaeda vẫn thân thiết, dựa trên tình bạn, lịch sử đấu tranh chia sẻ, sự đồng cảm về ý thức hệ và sự giao thoa", báo cáo cho biết. Mạng lưới Haqqani có mối quan hệ chặt chẽ với Taliban và các thành viên của mạng lưới này nắm giữ các vị trí lãnh đạo trong Taliban.

Báo cáo cho biết, một số quốc gia "báo cáo rằng Taliban dường như đã củng cố mối quan hệ với Al-Qaeda chứ không phải ngược lại", với một quốc gia thành viên nói rằng "các cuộc họp thường xuyên của giữa các lãnh đạo cấp cao của Al-Qaeda và Taliban" là bằng chứng cho thấy, hai nhóm không hề cắt đứt quan hệ.

Tuân thủ thỏa thuận?

Khi được hỏi về báo cáo của LHQ, đại diện đặc biệt của Mỹ về hòa giải Afghanistan, Zalmay Khalilzad, đã không trực tiếp trả lời các câu hỏi liệu Mỹ có biết về các cuộc họp giữa Taliban và Al-Qaeda hay không nhưng nhắc lại rằng, các cam kết của Mỹ đối với thỏa thuận này dựa vào việc Taliban hoàn thành các nghĩa vụ trong thỏa thuận. Ông Khalilzad lưu ý chưa đọc báo cáo, nhưng đã được thông báo về nó, và cho biết, Mỹ đang "theo dõi sự tuân thủ của Taliban với thỏa thuận”. “Chúng tôi tin có sự tiến bộ, nhưng sẽ tiếp tục theo dõi các hành động đó một cách chặt chẽ", ông nói.

Ông lưu ý rằng, báo cáo của LHQ được thực hiện đến ngày 15-3 trong khi thỏa thuận hòa bình đã được ký kết vào cuối tháng 2. Ngoại trưởng Pompeo tuyên bố, Taliban sẽ giúp "tiêu diệt" Al-Qaeda như một phần trong thỏa thuận với Mỹ, nhưng thỏa thuận này chỉ ra rằng "Taliban sẽ không cho phép bất kỳ thành viên, cá nhân hoặc nhóm nào, kể cả Al-Qaeda, sử dụng đất của Afghanistan để đe dọa an ninh của Mỹ và các đồng minh”.

AN BÌNH