(Cadn.com.vn) - Cuộc nội chiến đẫm máu kéo dài 5 năm tại Syria không chỉ định hình lại biên giới Trung Đông, thay đổi sâu sắc diện mạo chính trị và chiến lược quốc tế, mà còn gây ra “thảm họa” cho người dân nước này khi tạo ra hàng ngàn trẻ em không quốc tịch.

Giống như những đứa trẻ khác được sinh ra ở khu tị nạn tại thung lũng Bekaa ở Lebanon, Nour, 7 tháng tuổi, là một đứa bé không quốc tịch. Không giống như 2 anh, chị của mình, Nour được sinh ra ở Lebanon sau khi cha mẹ phải chạy nạn khỏi thành phố Homs ở Syria khi cuộc nội chiến bắt đầu. Để đăng ký quốc tịch cho Nour, cha mẹ em cần phải đăng ký giấy khai sinh cho em vì đây là thủ tục quan trọng đầu tiên nhằm đảm bảo quyền công dân Syria. Nếu không có giấy tờ này, Nour có thể phải gia nhập hội trẻ em vô quốc gia.

Trẻ em người Syria leo hàng rào để xem tập đá bóng tại trại tị nạn ở Azraq, Jordan. Ảnh: Reuters

Những đứa trẻ không quê hương

Theo Cao ủy Tị nạn LHQ (UNHRC) và Hội đồng tị nạn Na Uy (NRC), tổng cộng 70.000 trẻ em được sinh ra trong gia đình có cha mẹ là người Syria tị nạn ở Lebanon kể từ năm 2011. 50.000 trong số này vẫn chưa có giấy khai sinh. Tình trạng tương tự cũng diễn ra ở Jordan, Iraq và Thổ Nhĩ Kỳ, nơi đang tiếp nhận hàng triệu người tị nạn Syria.

Điều này đồng nghĩa với việc số trẻ em Syria trở thành công dân không quốc tịch sẽ ngày càng tăng. Hệ lụy là chúng sẽ không được chăm sóc y tế hay tiếp cận nền giáo dục. Trong tương lai, chúng có thể phải đối mặt với nhiều khó khăn khi xin việc làm, bị lạm dụng hoặc trở thành nạn nhân của các vụ buôn người. “Chúng tôi lo lắng về tương lai của mình. Chúng tôi sợ rằng Nour sẽ không thể trở về Syria cùng với gia đình vì không có giấy tờ gì chứng minh nó là con của chúng tôi”, mẹ Nour cho biết.

Thủ tục pháp lý

UNHRC và NRC tư vấn người tị nạn cần thực hiện 3 bước quan trọng để đăng ký quốc tịch cho con ở Lebanon.

Đầu tiên, cha mẹ phải lấy giấy chứng sinh từ bệnh viện nơi đứa trẻ được sinh ra, hoặc từ một nữ hộ sinh. Tiếp theo, họ phải mang theo giấy chứng sinh, giấy tờ tùy thân cùng với giấy chứng nhận kết hôn đến phòng công chứng gần nơi sinh nhất. Tại đây, công chứng viên sẽ cấp giấy khai sinh cho đứa trẻ mà họ phải trả một khoản lệ phí 20 USD. Cuối cùng, họ phải nộp giấy khai sinh này lên một văn phòng chính quyền địa phương ở Lebanon để đăng ký quốc tịch cho những đứa trẻ. Tất cả những thủ tục này phải được hoàn thành trước khi đứa trẻ lên 1 tuổi nếu không chi phí sẽ bị đẩy lên cao và càng phức tạp khi liên quan đến tòa án, luật sư và xét nghiệm DNA.

Cha mẹ của Nour đã hoàn thành 2 thủ tục đầu tiên trong vòng 10 ngày với ngày sinh của Nour là 12-9-2015. Tuy nhiên, hiện tại họ đang gặp khó khăn khi giấy tờ cư trú ở Lebanon đã hết hạn từ tháng 1-2015. Và để tiếp tục gia hạn, cả hai phải thực hiện thủ tục đăng ký là người tị nạn ở Lebanon với chi phí 200 USD/năm. Tuy nhiên, số tiền này quá lớn so với họ. Theo cuộc khảo sát của UNHCR với 2.500 gia đình vào cuối năm 2015, 68% hộ gia đình được khảo sát không hoàn thành quy trình thứ 3 khiến những đứa trẻ không có quốc tịch.

Thực tế, dù giấy tờ cư trú của người lớn hết hạn nhưng họ vẫn có thể hoàn thành bước thứ 3 để đăng ký quốc tịch của con em mình tại các văn phòng chính quyền ở Lebanon. Nhưng chính sự thiếu thông tin cũng như cảm giác e sợ nên các bậc cha mẹ vô tình gián tiếp biến con của mình thành những đứa trẻ không quốc tịch. Mặc dù các cơ quan viện trợ cố gắng phổ biến thông tin này đến những người tị nạn nhưng hầu hết những người tị nạn thường sống ở những khu vực khó tiếp cận.

Tuệ Khanh
(Theo Reuters)