Giới phân tích cho rằng, cuộc gặp bí mật giữa giới lãnh đạo Israel và Saudi Arabia là nhằm gửi đến cho Tổng thống đắc cử Mỹ Joe Biden một thông điệp mạnh mẽ về “bài toán” Iran.

Thủ tướng Benjamin Netanyahu và Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman.

Cuộc gặp lịch sử giữa Thủ tướng Benjamin Netanyahu và Thái tử Saudi Arabia tại thành phố Neom của Saudi Arabia, vốn được Tel Aviv xác nhận nhưng Riyadh lại công khai phủ nhận, đã truyền tải một thông điệp rõ ràng đến Tổng thống đắc cử Mỹ rằng: các đồng minh chính của Washington trong khu vực đang nỗ lực bắt tay kiềm chế kẻ thù chung là Iran.

Đây là chuyến thăm đầu tiên được xác nhận công khai tới Saudi Arabia của một nhà lãnh đạo Israel và là cuộc gặp không thể tưởng tượng được cho đến gần đây, khi hai nước không có quan hệ ngoại giao chính thức. Nhưng nó nhấn mạnh mức độ sâu sắc của mối quan tâm của hai nước về Iran, và cho thấy mối lo về vị thế của Tehran ở Trung Đông như thế nào. “Đó là Iran, Iran, Iran”, Bộ trưởng Nội các Israel, Tzachi Hanegbi nói với Đài phát thanh quân đội khi được hỏi về chuyến thăm và nhấn mạnh. “Việc tạo ra một trục cô lập Iran là rất quan trọng”.

Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman, người nắm quyền trên thực tế của vương quốc và Thủ tướng Netanyahu đều nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ Tổng thống Mỹ Donald Trump và ủng hộ chiến dịch "gây áp lực tối đa" chống lại Iran. Họ lo ngại ông Biden sẽ áp dụng các chính sách đối với Iran tương tự như những chính sách được áp dụng trong nhiệm kỳ Tổng thống Barack Obama, điều này đã làm căng thẳng quan hệ của Washington với các đồng minh truyền thống trong khu vực. Ông Biden cho biết sẽ tái gia nhập Thỏa thuận hạt nhân lịch sử với Iran mà ông Trump đã từ bỏ vào năm 2018 - và làm việc với các đồng minh để củng cố các điều khoản - nếu Tehran tiếp tục tuân thủ nghiêm ngặt các điều khoản trong thỏa thuận.

Cả Israel và Saudi Arabia gần đây tăng cường các chiến dịch chống lại Iran, quốc gia bị kẹt trong một số cuộc chiến tranh ủy nhiệm với Riyadh trong khu vực. Tehran đã xây dựng một mạng lưới dân quân Shiite trên khắp thế giới Arab, từ Iraq đến Syria và Lebanon và xuống Vùng Vịnh và Yemen. Phiến quân Houthi do Tehran hậu thuẫn ở Yemen đã tấn công các cơ sở khai thác dầu của Saudi Arabia vào tuần trước, đánh dấu vụ tấn công mới nhất trong chuỗi các hành động nhằm vào các mục tiêu của Riyadh. Israel cũng được cho là đang mở một “cuộc chiến tranh bóng tối” chống lại các lực lượng Iran, chủ yếu thông qua các cuộc không kích thường xuyên ở Syria nhằm vào nhóm bán quân sự người Shiite ở Lebanon - Hezbollah, Lực lượng Vệ binh Cách mạng của Iran và cung cấp vũ khí khi họ di chuyển khắp đất nước.

Truyền thông Israel cho biết cuộc họp lịch sử trên được tổ chức với sự hiện diện của Ngoại trưởng Mike Pompeo và Giám đốc Cơ quan tình báo của Israel. Ông Pompeo, người đang cố gắng thuyết phục Riyadh đi theo sự dẫn dắt của Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE), Bahrain và Sudan trong việc bình thường hóa quan hệ với Israel, đã từ chối xác nhận cuộc gặp. Nhưng các nhà ngoại giao trong khu vực cho biết các đặc phái viên Mỹ đã xác nhận riêng về cuộc gặp đã diễn ra. Thủ tướng Netanyahu từ chối bình luận về cuộc họp. Ông vẫn chưa đến thăm UAE và Bahrain kể từ khi quan hệ chính thức được thiết lập, với sự chấp thuận ngầm từ cường quốc Vùng Vịnh là Saudi Arabia. Ông cho biết ông mong đợi nhiều quốc gia bình thường hóa quan hệ với Israel trong vài tháng tới.

Trên phương tiện truyền thông xã hội của Saudi Arabia, có giới hạn thảo luận về cuộc gặp, nhưng một số nhân vật đối lập đã phủ nhận chuyến thăm. Các nhà phân tích chính trị cho rằng việc Saudi Arabia phủ nhận thông tin cuộc gặp có thể là một cách để kiểm tra phản ứng trong nước. Saudi Arabia đã giảm nhẹ lập trường thù địch đối với Israel trong những năm gần đây, nhưng cho thấy họ vẫn chưa sẵn sàng để chính thức bình thường hóa quan hệ, điều mà các nhà phân tích cho rằng sẽ là một bước đi khó khăn đối với Quốc vương Salman trong trường hợp không có hòa bình giữa Israel và Palestine.

KHẢ ANH