Tổng thống Trump và “giới hạn đỏ” Jerusalem

Thứ năm, 07/12/2017 09:46

Với việc Tổng thống Donald Trump sẵn sàng làm bất cứ điều gì mà không một tổng thống Mỹ nào khác muốn làm - di chuyển Đại sứ quán Mỹ tại thủ đô Tel Aviv của Israel tới Jerusalem và công nhận Jerusalem là thủ đô của quốc gia Do Thái này - các chuyên gia quân sự trong khu vực cảnh báo, an ninh và ổn định tại một khu vực vốn chưa bao giờ yên ả này càng “khó nắm giữ” hơn bao giờ hết.

Người Palestine đốt hình Tổng thống Trump khi xuống đường biểu tình
ở Bethlehem vào tối 5-12. Ảnh: AFP

Thế giới Arab Trung Đông lại một phen đứng ngồi không yên với những quyết định không thể lường trước của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Theo các nguồn tin từ cấp cao của Nhà Trắng, ông Trump sẽ tuyên bố Jerusalem là thủ đô của Israel, động thái trái ngược với nguồn tin trước đó rằng, Tổng thống Mỹ sẽ tạm hoãn việc công bố quyết định này vì lo ngại những bất ổn có thể gây ra cho khu vực Trung Đông.

“Mồi lửa” Jerusalem

Theo LA Times, đáp lại cam kết trong chiến dịch tranh cử, Tổng thống Trump sẽ tuyên bố “Jerusalem là thủ đô của Israel” trong một bài phát biểu tại Nhà Trắng vào ngày 6-12 (giờ địa phương). Đồng thời, ông chủ Nhà Trắng cũng sẽ đưa ra một quy trình kéo dài nhiều năm để chuyển Đại sứ quán Mỹ từ Tel Aviv tới Jerusalem.

Trước khi đi đến quyết định cuối cùng, Tổng thống Trump đã có hàng loạt cuộc điện đàm với Vua Salman của Saudi Arabia, Vua Abdullah II của Jordan, Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas và Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah Sisi. Tất cả các nhà lãnh đạo đều mạnh mẽ chống lại ý tưởng của ông Trump, mà họ lo ngại có thể gây ra những cuộc chiến sắc tộc nghiêm trọng trong một thành phố từ lâu đã được coi là vùng đất thánh của các tôn giáo (tại Jerusalem có các địa danh linh thiêng của các đạo Thiên chúa, Hồi giáo và Do Thái).

Jerusalem trở thành thành phố bị chia cắt và gây tranh cãi từ sau cuộc chiến tranh Trung Đông năm 1967. Israel chiếm phần phía đông thành phố Jerusalem và sau đó sáp nhập vùng lãnh thổ này, động thái không được quốc tế công nhận. Israel coi toàn bộ thành phố này là thủ đô không thể chia cắt. Tuy nhiên, người Palestine muốn phần đông Jerusalem là thủ đô của Nhà nước Palestine trong tương lai.

Hậu quả khôn lường

Rõ ràng, nếu ông Trump chính thức công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel, động thái này chắc chắn sẽ gây phức tạp cho chính sách Trung Đông lâu nay của Washington và suy yếu những nỗ lực thúc đẩy các cuộc đàm phán hòa bình giữa Israel và Palestine.

Ngay cả trước khi Tổng thống Trump công bố quyết định, những thông tin bên lề về vấn đề này cũng đã đủ làm bùng nổ cảm giác giận dữ và lo sợ khắp thế giới Arab. Các đồng minh Châu Âu đã kêu gọi giải quyết một cách ôn hòa vấn đề nhạy cảm như vậy. Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres cũng nhấn mạnh, vấn đề này cần phải được giải quyết thông qua đàm phán trực tiếp. Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan cảnh báo, Anakra có thể cắt đứt quan hệ ngoại giao với Israel nếu Mỹ chính thức công nhận Jerusalem là thủ đô của nhà nước Do Thái.

Và đáng chú ý hơn cả là phản ứng mạnh mẽ của Saudi Arabia. Riyadh là đồng minh thân cận của Mỹ trong khu vực này và được ông chủ Nhà Trắng xem là đối tác tiềm năng cho một thỏa thuận hòa bình Trung Đông. Tuy nhiên, phản ứng của họ đối với động thái của ông Trump rất khắc nghiệt. Vua Salman tuyên bố, bất kỳ tuyên bố đơn phương nào của Mỹ về tình trạng của Jerusalem sẽ là “bước đi nguy hiểm” và là “sự khiêu khích mãnh liệt người Hồi giáo trên toàn thế giới”.

Israel im ắng, Palestine tức giận

Chính phủ của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu hầu như im lặng trước bài phát biểu của ông Trump. Tel Aviv dường như lo lắng, bất kỳ động thái bày tỏ sự hài lòng nào đều có thể dẫn đến những phản ứng mạnh mẽ hơn từ các nước láng giềng Arab. Tại Israel, lực lượng an ninh cũng đã sẵn sàng cho nguy cơ xung đột biểu tình.

Trong khi đó, tại Palestine, một không khí giận dữ bao trùm. Người Palestine lâu nay vẫn xem ông Trump là “nhà môi giới công bằng” trong bất kỳ tiến trình hòa bình nào cho Trung Đông. Và những động thái mới nhất từ ông chủ Nhà Trắng làm bùng nổ sự tức giận và thất vọng. Người phát ngôn của Tổng thống Abbas, Nabil Abu Rudaineh, cho biết, ông Abbas nhấn mạnh với ông Trump rằng, việc di chuyển sứ quán và công nhận Jerusalem sẽ gây ra những hậu quả rất lớn. Người Palestine thậm chí đe dọa sẽ cắt đứt liên lạc với Washington nếu ông Trump đưa ra các quyết định đơn phương về tình trạng của Jerusalem.

Người Palestine đã xuống đường biểu tình phản đối Tổng thống Trump trong đêm 5-12. Lãnh sự quán Mỹ tại Jerusalem đã cấm các nhân viên chính phủ Mỹ và gia đình họ không được đi thăm viếng Jerusalem và khu Bờ Tây. Nhà Trắng cũng khuyên các công dân Mỹ ở Palestine nên thận trọng.

KHẢ ANH