Trung Quốc và Iran đã ký kết một thỏa thuận vào cuối tuần qua, trong động thái mà ngoại giao trưởng hai bên nhấn mạnh là quan hệ đối tác chiến lược kéo dài trong 1/4 thế kỷ tới.

Ngoại trưởng Trung Quốc cũng đã đến thăm 3 quốc gia khác trong Vùng Vịnh, bao gồm Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE).

Theo BBC, thông tin chi tiết vẫn chưa được công bố, nhưng có nhiều ý kiến cho rằng, Trung Quốc có thể bất chấp lệnh trừng phạt của Mỹ, để mua dầu của Iran. Bắc Kinh sẽ đầu tư ở quốc gia Trung Đông này trong bối cảnh các lệnh trừng phạt đã khiến Iran bị hạn chế nguồn đầu tư nước ngoài. Theo các chuyên gia, đây là phần mở rộng gần đây nhất của dự án cơ sở hạ tầng rộng lớn của Trung Quốc, sáng kiến “Vành đai và Con đường”, đang tạo ra các kết nối mà Bắc Kinh cần để tiếp tục vươn lên như là một cường quốc toàn cầu.

Iran - nhỏ hơn Trung Quốc, nhưng vẫn là một quốc gia lớn với nguồn tài nguyên thiên nhiên khổng lồ và một chính sách đối ngoại năng động - là một vấn đề khác. Theo các chuyên gia, thỏa thuận mới này sẽ giúp Iran đối đầu với Mỹ. Cả Iran lẫn chính quyền Tổng thống Joe Biden ở Washington đều tuyên bố họ muốn Mỹ tham gia lại thỏa thuận lịch sử về hạt nhân với Iran, được gọi là Kế hoạch Hành động toàn diện chung (JCPOA). Cựu Tổng thống Donald Trump đã rút Mỹ khỏi thỏa thuận này vào năm 2018 và thất bại trong việc cố gắng phá hủy nó, tuyên bố rằng việc ngăn chặn Iran sở hữu vũ khí hạt nhân sẽ khiến quá trình này trở nên dễ dàng hơn nhiều.

Cả Iran và người Mỹ đều “so găng” và không ai muốn nhượng bộ trước trong cuộc đàm phán. Giờ đây, Iran đã ký một thỏa thuận chiến lược với Trung Quốc, cũng là một bên của JCPOA và họ hy vọng không đơn thuần chỉ là tăng doanh số việc bán dầu, điều quan trọng đối với một nền kinh tế đã bị tổn hại nặng nề bởi các lệnh trừng phạt. Bởi vì thỏa thuận này sẽ mang lại cho Iran nhiều đòn bẩy hơn với Mỹ. Tổng thống Biden, cũng như hai người tiền nhiệm, đã cố gắng "xoay trục" khỏi Trung Đông hướng đến khu vực Châu Á-Thái Bình Dương vốn có tầm quan trọng về mặt chiến lược. Tuy nhiên, Mỹ vẫn chưa đi đúng đường.

Trong khi Mỹ đã không thực hiện xoay trục như mong muốn và đang dần thoái lui, Trung Quốc nhập cuộc. Đó là lý do Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị cũng đã đến thăm 3 quốc gia khác trong Vùng Vịnh, bao gồm Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE). Hợp tác chiến lược ở Vùng Vịnh có thể mang ý nghĩa to lớn đối với tham vọng dài hạn của Trung Quốc hơn bất kỳ lợi ích ngắn hạn nào mà Iran mang lại. Chuyến công du đến Trung Đông của Ngoại giao Vương Nghị không chỉ giới hạn ở Tehran cho lễ ký kết.

Theo tờ China Daily, ông Vương Nghị đã tiết lộ kế hoạch 5 điểm "để đạt được sự an toàn và bình ổn ở Trung Đông bằng cách đưa ra những thúc đẩy mang tính xây dựng cho cuộc đối thoại Palestine-Israel, nối lại thỏa thuận hạt nhân Iran và xây dựng khuôn khổ an ninh. trong khu vực này". Đó cũng là điều mà giới ngoại giao phương Tây nói đến. Hiện nay, Trung Quốc cũng đã xây dựng căn cứ quân sự ở nước ngoài đầu tiên trên Biển Đỏ, ở Djibouti. Nơi này hướng ra một trong những tuyến hải trình nhộn nhịp nhất thế giới và chỉ cách Bộ Tư lệnh Châu Phi của Mỹ có 10km.

Câu hỏi đặt ra là liệu Bắc Kinh có đang lên kế hoạch tương tự trên bờ biển Vùng Vịnh của Iran, xây cho mình một chỗ đứng hải quân ở nơi mà Hải quân Mỹ coi là hồ nước của riêng mình? Tổng thống Joe Biden và chính quyền của ông có thể tìm cách quay trở lại JCPOA. Họ đánh giá đó là lợi ích sát sườn nhất. Và Nhà Trắng chắc chắn sẽ không thể ngồi yên hơn nữa khi ngày càng có các các dấu hiệu cho thấy Trung Quốc đang nỗ lực chen chân vào khu vực bất ổn nhất thế giới này.

KHẢ ANH