Vi hiến hay hợp hiến?

Thứ tư, 11/11/2015 08:04

(Cadn.com.vn) - Trong tuần này, Tòa án Tối cao Manila dự kiến sẽ ra phán quyết cuối cùng về tính chất hợp hiến của Hiệp định mở rộng hợp tác quốc phòng Mỹ - Philippines (EDCA), vốn được ký kết vào năm 2014.

Trong khi các quan chức Philippines trấn an giới quan sát ở bên ngoài khi cho rằng, việc thông qua EDCA vẫn cần nhiều thời gian hơn nữa, Washington bày tỏ hy vọng quyết định sẽ được đưa ra trước khi Tổng thống Barack Obama đến thủ đô Manila để tham dự Diễn đàn hợp tác kinh tế Châu Á-Thái Bình Dương (APEC), dự kiến diễn ra từ ngày 17 đến 19-11 tới. Như vậy, phán quyết này có thể được đưa ra sớm hơn dự kiến ban đầu và đặc biệt là trước chuyến công du được mong chờ của Tổng thống Mỹ.

Theo EDCA, hiệp ước Washington và Manila ký kết hồi tháng 4-2014, quân đội Mỹ được phép tiếp cận rộng rãi hơn các căn cứ quân sự trên lãnh thổ Philippines trên cơ sở luân phiên, cũng như được quyền xây dựng các kho bãi chứa nhiên liệu và các trang thiết bị an ninh hàng hải. Cả hai rất mong đợi thỏa thuận này sớm đi vào thực tế. Tuy nhiên, EDCE bị đình lại do vấp phải sự phản đối từ phe cánh tả và các phe đối lập khi cho rằng nó vi hiến.

Và theo các nguồn tin, tòa án lần này dường như sẽ ra phán quyết có lợi cho thỏa thuận này, qua đó phủ nhận đơn kiến nghị yêu cầu tuyên bố nó vi hiến và đưa ra trước chuyến đi của ông Obama như nhiều người mong đợi. Trong trường hợp không một quyết định nào được đưa ra trong tuần này, tòa án sẽ họp lại vào tuần tới, vào ngày 16-11 – ngay trước khi khai mạc Hội nghị APEC để có được quyết định cuối cùng. Tất nhiên, chính quyền Manila đang mong đợi một phán quyết có lợi cho họ trước thềm Hội nghị APEC.

Nếu tòa án tuyên bố EDCA là hợp hiến, đây sẽ là sự phát triển đáng kể cho cả Philippines cũng như liên minh Manila-Washington. Giải quyết rốt ráo các vấn đề quanh EDCA cũng sẽ cho phép Washington và Manila bắt đầu thực hiện các thỏa thuận – nhất là việc xây dựng cơ sở vật chất để chứa các thiết bị quốc phòng. Những bước đi này là cực kỳ quan trọng để Philippines – hiện vẫn là một trong các đội quân yếu nhất Châu Á - lập kế hoạch quốc phòng gọi là “răn đe tin cậy tối thiểu” khi đối mặt với một loạt các mối đe dọa bao gồm cả sự quyết đoán của Trung Quốc ở biển Đông.

Giải quyết xong vấn đề EDCA trước chuyến thăm của ông Obama sẽ như tiêm thêm liều thuốc bổ vào các mối quan hệ song phương và giảm bớt những lo lắng của Mỹ về hiệp ước quân sự mà Nhà Trắng rất mong chờ này. Bởi trên thực tế, Lầu Năm Góc vẫn đang bị ám ảnh bởi “cơn ác mộng” tháng 9-1991 khi Thượng viện Philippines quyết định chấm dứt sự hiện diện quân sự của Mỹ tại nước này trong cuộc bỏ phiếu sít sao với kết quả 12/11 phiếu.

Tuy nhiên, một kết quả hợp hiến cho EDCA chắc chắn sẽ khiến Bắc Kinh đứng ngồi không yên.

Thanh Văn