Vì sao giới tình báo Thổ Nhĩ Kỳ không biết thủ lĩnh IS Abu Bakr al-Baghdadi (đã bị tiêu diệt) trốn ở đâu trong thời điểm Mỹ săn lùng trùm khủng bố này?

Khi các lực lượng đặc nhiệm Mỹ đột kích nơi thủ lĩnh nhóm IS Abu Bakr al-Baghdadi đang ẩn náu, họ nhận được tin tình báo chính xác từ nhiều nguồn khác nhau ở Iraq và Syria. Họ cũng chỉ ở cách biên giới Thổ Nhĩ Kỳ vài ki-lô-mét. Các binh sĩ Mỹ đã ở rất gần đường bay đưa họ vào không phận Thổ Nhĩ Kỳ và họ phải nói với Ankara và Nga về yêu cầu đột kích khu vực này. Tuy nhiên, phía Mỹ đã không nói với Thổ Nhĩ Kỳ tất cả các chi tiết của hoạt động.

Hiện trường vụ đột kích tiêu diệt trùm khủng bố IS Baghdadi. Ảnh: The Jerusalem Post

Thất bại của giới tình báo Thổ Nhĩ Kỳ?

Vì sao giới tình báo Thổ Nhĩ Kỳ không biết những gì đang diễn ra ngay gần biên giới của mình như vậy? Làm thế nào mà một đồng minh NATO tinh vi như Thổ Nhĩ Kỳ - với các thiết bị quân sự tối tân, tín hiệu tình báo và các trạm quan sát trên khắp Idlib (nơi Baghdadi đang sống) - không biết y ở đó? Truyền thông Thổ Nhĩ Kỳ, và hầu như toàn bộ giới chức chính phủ nước này đã tuyên bố rằng Baghdadi chỉ có thể đến Idlib bằng cách đi qua các khu vực do Lực lượng Dân chủ Syria (SDF) nắm giữ. Tờ Sabah cho rằng, cái chết của Baghdadi phơi bày mối quan hệ giữa Lực lượng Các Đơn vị bảo vệ nhân dân người Kurd (YPG) và IS.

Nhưng thực tế, giới tình báo Thổ Nhĩ Kỳ giám sát sự hiện diện của YPG vì nước này tuyên bố nhóm này có liên quan đến đảng Công nhân người Kurd (PKK) và Ankara đã mở cuộc chiến tranh ở đông bắc Syria để loại bỏ YPG khỏi vùng biên giới. Thổ Nhĩ Kỳ nói rằng đây là một mối quan tâm an ninh nghiêm trọng. Thổ Nhĩ Kỳ cho biết họ cũng đang chiến đấu với IS, vốn xâm chiếm Afrin, một khu vực khác của người Kurd, vào tháng 1-2018, cũng dưới danh nghĩa “lo ngại về an ninh”. Tuy nhiên, vấn đề là các cơ quan tình báo của Thổ Nhĩ Kỳ không thể tìm thấy hay biết thông tin gì về Baghdadi, mặc dù Ankara khẳng định rằng y có “mối quan hệ YPG-IS”.

Trong một tuyên bố, Ankara nhấn mạnh giới tình báo của họ “đóng vai trò quan trọng trong việc tiêu diệt thủ lĩnh khủng bố Baghdadi” bởi vì họ đã giam giữ và dẫn độ một phụ tá của y đến Iraq. Người này có tên Ismael al-Ethawi và chính y đã cung cấp cho phía Mỹ những thông tin quan trọng. Ankara tuyên bố phát hiện người này ở tỉnh Sakarya vào ngày 8-2-2018 khi y “vào Thổ Nhĩ Kỳ thông qua một khu vực kiểm soát liên kết PKK”.

Nhưng: Y vào Thổ Nhĩ Kỳ - vậy Ankara có nên ngăn y lại không? Nếu việc y đi qua khu vực do PKK kiểm soát là bằng chứng cho thấy PKK không cảnh giác, thì khả năng y đi vào một quốc gia NATO cũng sẽ tiết lộ bằng chứng tương tự về sự thất bại của giới tình báo của Thổ Nhĩ Kỳ. Thổ Nhĩ Kỳ cuối cùng đã bắt giữ và thẩm vấn y, tờ Daily Sabah cho biết. Tên này nhanh chóng bị dẫn độ vào ngày 14-2, chỉ sau 6 ngày bị bắt. Thổ Nhĩ Kỳ không nói rằng, chính cuộc thẩm vấn của họ giúp có được thông tin quan trọng tiêu diệt trùm khủng bố Baghdadi. Thay vào đó, họ khẳng định rằng cuộc thẩm vấn tiếp theo của Iraq và CIA “đã dẫn đến một loạt các hoạt động nhắm vào IS”.

Tại sao tình báo Thổ Nhĩ Kỳ không có thông tin?

Guardian dẫn lời chuyên gia Martin Chulov cho biết, thông tin dẫn đến vụ tiêu diệt Baghdadi là của một người đàn ông Syria. Người này đã từng đưa vợ và hai anh em của Baghdadi, Ahmad và Jumah, đến tỉnh Idlib thông qua Thổ Nhĩ Kỳ. Cũng chính người này đưa con của Baghdadi từ Iraq đến đây. Tình báo Thổ Nhĩ Kỳ đã không chú ý đến việc “buôn lậu người thân” của Baghdadi. “Đến giữa tháng 10, một kế hoạch bắt hoặc tiêu diệt Baghdadi đã được thực hiện đầy đủ”, ông cho biết thêm.

Tờ New York Times lưu ý, Baghdadi đang trả tiền để bảo vệ cho chi nhánh Al-Qaeda địa phương là Hurras al-Din, Rukmini Callimachi. Tuy nhiên, ở đây, một lần nữa, Thổ Nhĩ Kỳ bỏ lỡ những gì đang diễn ra ở Idlib. Baghdadi đến Idlib vào tháng 7 và sau đó ở Barisha, nơi y bị tiêu diệt. Một người đàn ông thân cận của Baghdadi dường như đã phản bội y và chính người này đã có thể giúp Mỹ xác nhận danh tính của Baghdadi bằng cách lấy một chiếc quần lót trước cuộc đột kích.

Tờ Bloomberg đặt câu hỏi: “Vì sao thủ lĩnh IS có thể tìm nơi ẩn náu ở một tỉnh Syria được bảo đảm bởi quân đội Thổ Nhĩ Kỳ và lực lượng ủy quyền của họ?”. SDF cho biết họ đã hợp tác với CIA để theo dõi Baghdadi kể từ ngày 15-5. Họ cũng nói rằng, Baghdadi muốn chuyển đến Jarabulus, trong khu vực Syria khác do Thổ Nhĩ Kỳ kiểm soát. Hóa ra người phát ngôn của IS, Abul Hassan al-Muhajir đã ở Jarabulus. Y bị giết trong một cuộc đột kích khác sau khi Baghdadi tiêu diệt. Nhưng câu hỏi đặt ra là tại sao Thổ Nhĩ Kỳ không biết phát ngôn viên của IS nằm trong khu vực mà họ kiểm soát?

Khi Baghdadi bị Mỹ tiêu tiệt vào ngày 26-10, Thổ Nhĩ Kỳ không có vai trò gì và cũng không biết gì, trong động thái mà France 24 nói rằng điều này phơi bày “sự mất lòng tin của Mỹ đối với Thổ Nhĩ Kỳ”.

KHẢ ANH