Ngày 28-1, Tòa án nhân dân TP Hà Nội đã mở phiên tòa xét xử sơ thẩm bị cáo Phan Văn Anh Vũ (1975, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Công ty Xây dựng Bắc Nam 79, nguyên Chủ tịch Hội đồng Quản trị Cty Nova Bắc Nam 79 và 4 đồng phạm.

Các bị cáo tại phiên tòa xét xử sơ thẩm.

Bị cáo Phan Văn Anh Vũ cùng 2 bị cáo: Nguyễn Hữu Bách (1963, cựu Đại tá, Phó Cục trưởng Cục B61, Tổng cục V, Bộ CA), Phan Hữu Tuấn (1955, cựu Trung tướng, Phó tổng cục trưởng Tổng cục V, Bộ CA) bị VKSND Tối cao truy tố về cùng tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ” theo quy định tại Điều 356, khoản 3 - BLHS năm 2015.

Hai bị cáo: Bùi Văn Thành (1959, cựu Trung tướng, Thứ trưởng Bộ CA) và Trần Việt Tân (1955, cựu Thượng tướng, Thứ trưởng Bộ CA) bị VKSND Tối cao truy tố về tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” theo quy định tại Điều 285, khoản 2 - BLHS năm 1999.

Tổng cộng, có 10 luật sư tham gia bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho các bị cáo.

Gây thiệt hại hàng nghìn tỷ đồng

Tại phiên tòa, đại diện các tổ chức và một số cá nhân gồm: UBND TP Hồ Chí Minh, UBND TP Đà Nẵng, Cty TNHH I.V.C, Cty cổ phần Novahome Madison, Cty TNHH Madison, Cty cổ phần đầu tư Park View, Tổng Cty Thủy sản Việt Nam... có mặt với tư cách là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.

Theo cáo trạng của VKSND Tối cao, quá trình điều hành Cty Cổ phần Xây dựng Bắc Nam 79 và Cty Cổ phần Nova Bắc Nam 79, Phan Văn Anh Vũ đã lợi dụng danh nghĩa của Bộ CA để đề nghị các bộ, ngành và chính quyền địa phương cho thuê đất, chuyển quyền sử dụng đất và tài sản trên đất của các dự án nhà, đất công sản có diện tích lên tới hàng ngàn mét vuông ở các vị trí đắc địa tại hai thành phố lớn là Đà Nẵng và TP Hồ Chí Minh, trái quy định của pháp luật như: Không qua đấu giá, xin giảm giá, giảm hệ số sinh lợi và nhiều ưu đãi khác... nhằm thu lợi cá nhân, gây thiệt hại hàng nghìn tỷ đồng của Nhà nước, gây bức xúc trong dư luận, làm suy giảm uy tín của lực lượng CAND.

Phan Hữu Tuấn và Nguyễn Hữu Bách đã trực tiếp tham mưu hoặc trình lãnh đạo Bộ CA ký ban hành các văn bản gửi tới các Bộ, ngành, UBND TP Đà Nẵng và UBND TP Hồ Chí Minh xin hỗ trợ, tạo điều kiện cho Cty Cổ phần Xây dựng Bắc Nam 79 và Cty Cổ phần Nova Bắc Nam 79 trong các hoạt động thuê đất, chuyển quyền sử dụng đất và tài sản trên đất, giúp sức tích cực cho Phan Văn Anh Vũ thực hiện các hành vi phạm tội.

VKSND Tối cao nhận định, để xảy ra tội phạm trên là do sự thiếu trách nhiệm trong công tác quản lý cán bộ, quản lý nghiệp vụ và quản lý tài sản công của bị cáo Bùi Văn Thành và bị cáo Trần Việt Tân; sự buông lỏng quản lý và vi phạm quy định của pháp luật trong công tác quản lý nhà, đất công sản của một số lãnh đạo UBND TP Đà Nẵng và UBND TP Hồ Chí Minh.

Trong số các bị cáo, Phan Văn Anh Vũ đã lợi dụng danh nghĩa doanh nghiệp bình phong, với sự giúp đỡ của Nguyễn Hữu Bách, Phan Hữu Tuấn thông qua các văn bản nghiệp vụ để được thuê, nhận chuyển nhượng các bất động sản không phải qua đấu giá, trái quy định của Nhà nước. Thực tế, các văn bản này có tính chất yêu cầu các cơ quan, tổ chức và cá nhân liên quan phải cho Phan Văn Anh Vũ được thuê, mua chỉ định; được hưởng các ưu đãi khi mua bán, chuyển nhượng các dự án nhà, đất công sản này với giá thấp hơn rất nhiều so với giá thị trường; trái với quy định của pháp luật.

Sau khi thực hiện được việc thuê, mua hoặc chuyển nhượng các dự án nhà đất này, Phan Văn Anh Vũ không dùng vào mục đích phục vụ công tác nghiệp vụ mà chuyển thành tài sản mang tên cá nhân mình hoặc người thân trong gia đình hoặc chuyển nhượng, liên doanh với người khác nhằm thu lợi bất chính, gây thiệt hại đặc biệt lớn cho Nhà nước, với tổng số tiền hơn 1.159 tỷ đồng.

Quá trình điều tra, ban đầu bị cáo Phan Văn Anh Vũ thừa nhận hành vi phạm tội và có đơn xin giao nộp 7 tài sản do phạm tội mà có để khắc phục hậu quả. Tuy nhiên, đến nay, Phan Văn Anh Vũ không thừa nhận hành vi phạm tội mà còn có đơn xin không giao nộp 7 tài sản này.

Hai bị cáo Nguyễn Hữu Bách và Phan Hữu Tuấn bị Viện Kiểm sát đánh giá là người trực tiếp quản lý, chỉ đạo hoạt động nghiệp vụ đối với Phan Văn Anh Vũ. Nguyễn Hữu Bách soạn thảo, ký nháy, còn Phan Hữu Tuấn trực tiếp ký ban hành hoặc ký nháy để tham mưu, trình lãnh đạo Bộ CA ký ban hành các văn bản, tạo điều kiện và giúp sức tích cực cho Phan Văn Anh Vũ thực hiện các hành vi phạm tội đối với 6 dự án nhà đất công sản, gây thiệt hại cho Nhà nước hơn 1.134 tỷ đồng.

Bị cáo Bùi Văn Thành đã thiếu trách nhiệm trong việc chỉ đạo, kiểm tra, theo dõi việc thẩm định giá nhà, đất tại số 129 Pasteur (P. 6, Q. 3, TP Hồ Chí Minh); không chỉ đạo để các đơn vị chức năng biết, quản lý, theo dõi cơ sở nhà, đất, phục vụ mục đích an ninh. Khi Phan Văn Anh Vũ chuyển nhượng nhà, đất này cho người khác nhưng Bùi Văn Thành đã không báo cáo cấp có thẩm quyền kịp thời ngăn chặn, dẫn đến gây thiệt hại đặc biệt lớn cho Nhà nước với số tiền gần 223 tỷ đồng.

Bị cáo Trần Việt Tân đã thiếu trách nhiệm trong việc quản lý, chỉ đạo các đơn vị nghiệp vụ trong Bộ CA, để Phan Văn Anh Vũ lợi dụng chức vụ, quyền hạn và các văn bản của Bộ CA xin nhận quyền sử dụng đất đối với các nhà, đất công sản tại TP Đà Nẵng, TP Hồ Chí Minh không qua đấu giá và không sử dụng vào công tác nghiệp vụ của ngành CA, dẫn đến gây thiệt hại đặc biệt lớn cho Nhà nước với số tiền hơn 155 tỷ đồng.

Làm rõ mục đích thuê, mua, nhận chuyển nhượng các dự án nhà đất

Chiều 28-1, trong phần thẩm vấn tại phiên tòa xét xử bị cáo Phan Văn Anh Vũ và các đồng phạm, Hội đồng xét xử đã tập trung xét hỏi các bị cáo nhằm làm rõ mục đích việc thuê, mua, nhận chuyển nhượng 7 dự án nhà đất trong vụ án. Mặc dù mục đích ban đầu trong các văn bản gửi cơ quan chức năng đều thể hiện việc thuê, mua và nhận chuyển nhượng các bất động sản này là nhằm phục vụ cho hoạt động nghiệp vụ của ngành CA, nhưng tại phiên tòa, các bị cáo chưa đưa ra được luận cứ nào để chứng minh nội dung này.

Trả lời câu hỏi của Hội đồng xét xử, Phan Văn Anh Vũ cho rằng các dự án nhà đất đã được bị cáo triển khai đều nhằm mục đích phục vụ cho hoạt động nghiệp vụ của ngành CA. Về mục đích sử dụng các bất động sản đã được UBND TP Đà Nẵng và TP Hồ Chí Minh phê duyệt cho mua, thuê, bị cáo Phan Văn Anh Vũ khăng khăng cho rằng, bản thân chỉ làm nhiệm vụ phát triển tiềm lực kinh tế của công ty, đúng nhiệm vụ và chức năng đã được giao. Tuy nhiên, khi được yêu cầu trình bày cụ thể về nhiệm vụ phát triển tiềm lực kinh tế thì Phan Văn Anh Vũ không trình bày được.

Trên thực tế, lợi dụng danh nghĩa doanh nghiệp bình phong, cùng với sự giúp đỡ của Nguyễn Hữu Bách, Phan Hữu Tuấn thông qua các văn bản nghiệp vụ, Phan Văn Anh Vũ đã được hưởng nhiều ưu đãi khi mua bán, chuyển nhượng các dự án nhà, đất công sản này với giá thấp hơn rất nhiều so với giá thị trường mà không phải qua đấu giá, trái với quy định của pháp luật. Sau khi thực hiện được việc thuê, mua hoặc chuyển nhượng các dự án nhà đất này, Phan Văn Anh Vũ không dùng vào mục đích phục vụ công tác nghiệp vụ, mà chuyển thành tài sản mang tên cá nhân mình hoặc người thân trong gia đình hoặc chuyển nhượng, liên doanh với người khác nhằm thu lợi bất chính.

Cụ thể, trong dự án nhà đất tại số 15 Thi Sách (Q. 1, TP Hồ Chí Minh), tháng 12-2015, ngay sau khi được UBND TP Hồ Chí Minh chấp thuận cho thuê trong thời hạn 50 năm, mặc dù chưa hoàn thành nghĩa vụ nộp tiền sử dụng đất đối với ngân sách Nhà nước, chưa được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nhưng Phan Văn Anh Vũ đã cùng với đối tác là Cty Novaland xây dựng công trình 18 tầng, thu hơn 1.033 tỷ đồng của 114 khách hàng.

Đối với khu nhà, đất tại số 319- Lê Duẩn (P. Tân Chính, Q. Thanh Khê, TP Đà Nẵng), sau khi Cty cổ phần Xây dựng Bắc Nam 79 được nhận quyền sử dụng nhà đất, ngày 29-3-2010, Phan Văn Anh Vũ đã đề nghị và được UBND TP Đà Nẵng đồng ý chuyển đổi tên người nhận quyền sử dụng đất từ Cty cổ phần Xây dựng Bắc Nam 79 sang cho mình. Sau đó, Phan Văn Anh Vũ đã cho Cty TNHH Pizza, chi nhánh Đà Nẵng thuê nhà đất này với giá 110 triệu đồng/tháng và sau này nâng lên 121 triệu đồng/tháng. Tính đến thời điểm bị bắt (tháng 1-2018), Phan Văn Anh Vũ đã được hưởng lợi từ việc cho thuê nhà đất này là hơn 5,2 tỷ đồng.

Tương tự, tại dự án Khu đất 3.264 m2 tại đường Ngô Quyền, P. An Hải Bắc, Q. Sơn Trà, TP Đà Nẵng, sau khi được Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng đồng ý chủ trương chuyển quyền sử dụng khu đất cho Cty Cổ phần Xây dựng Bắc Nam 79, Phan Văn Anh Vũ đã đề nghị và được UBND TP Đà Nẵng đồng ý cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho Phan Văn Anh Vũ với lý do: Toàn bộ số tiền nhận chuyển quyền sử dụng khu đất trên là do Phan Văn Anh Vũ nộp. Tiếp đó, tháng 5-2016, Phan Văn Anh Vũ cho Cty TNHH I.V.C (do anh rể Vũ làm Giám đốc, Vũ có 66,67% cổ phần trong Cty này) thuê khu đất này để xây dựng và kinh doanh Trường Mẫu giáo ABC với giá 30 triệu đồng/tháng. Tính đến thời điểm bị bắt, Phan Văn Anh Vũ đã được hưởng lợi từ việc cho thuê khu đất này là 540 triệu đồng.

Đối với văn bản đã soạn thảo hỗ trợ Phan Văn Anh Vũ trong việc thuê, mua, nhận chuyển nhượng các dự án nhà đất, bị cáo Nguyễn Hữu Bách thừa nhận, nội dung trong các văn bản đều nói rõ “dùng để phục vụ cho hoạt động nghiệp vụ”. Bị cáo Nguyễn Hữu Bách cho biết, bản thân đã nhận thấy trách nhiệm của mình trong vấn đề soạn thảo các văn bản đó. Mặc dù việc soạn thảo văn bản là thực hiện trách nhiệm, nhiệm vụ của đơn vị theo đúng chức năng được giao, nhưng sau này, khi làm việc với cơ quan điều tra, bị cáo Nguyễn Hữu Bách mới biết được các dự án đó không được Phan Văn Anh Vũ thực hiện đúng chức năng như trong văn bản đã soạn thảo.

Với vai trò cựu lãnh đạo Bộ CA, cả hai bị cáo Bùi Văn Thành và Trần Việt Tân đều nhận trách nhiệm của người đứng đầu, không kiểm soát được hoạt động của các đơn vị cấp dưới, các dự án do 2 Cty của Phan Văn Anh Vũ triển khai đều không thực hiện được mục đích phục vụ hoạt động nghiệp vụ. Bị cáo Bùi Văn Thành cho rằng, việc bị cáo bị Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao truy tố về tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” là đúng. Tuy nhiên, bị cáo Thành cũng mong muốn Hội đồng xét xử xem xét nguyên nhân, bối cảnh thực hiện hành vi vi phạm và một số chi tiết liên quan để làm rõ hành vi thiếu trách nhiệm của bị cáo, từ đó có đường lối xử lý phù hợp.

Hôm nay, 29-1, phiên tòa chuyển sang phần tranh tụng. Đại diện Viện Kiểm sát giữ quyền công tố tại Tòa sẽ trình bày bản luận tội và đề nghị mức án đối với từng bị cáo. Phiên tòa dự kiến diễn ra trong 3 ngày, từ 28 đến 30-1.

T.THỦY – TTXVN