Ít nhất 3 người thiệt mạng trong các vụ đụng độ giữa những người biểu tình và lực lượng an ninh tại thủ đô Harare của Zimbabwe, sau cuộc bầu cử tổng thống và quốc hội đầu tiên của đất nước kể từ khi nhà lãnh đạo kỳ cựu Robert Mugabe bị lật đổ. Tình hình khiến Mỹ, Anh và LHQ phải đưa ra những cảnh báo.

Biểu tình bạo lực trên đường phố ở thủ đô Harare. Ảnh: CNN

Ủy ban Bầu cử Zimbabwe (ZEC) công bố kết quả chính thức cuộc bầu cử quốc hội ngày 30-7, theo đó, Liên minh Quốc gia Châu Phi Zimbabwe - Mặt trận Yêu nước (ZANU-PF) cầm quyền của Tổng thống Emmerson Mnangagwa đã giành được 2/3 số ghế trong Quốc hội. Trong khi đó, đảng đối lập Phong trào vì Sự thay đổi Dân chủ (MDC) khăng khăng nhà lãnh đạo của đảng này, Nelson Chamisa, đã thắng trong cuộc bầu cử tổng thống.

Biểu tình nổ ra khi ông Chamisa cáo buộc ZANU-PF gian lận kết quả bầu cử. Trước đó, ông Chamisa viết trên trạng Twitter rằng, ông đã giành được "phiếu bầu của nhân dân" trong cuộc bầu cử quốc hội và tổng thống hôm 30-7 tại quốc gia miền Nam Châu Phi này.

Biểu tình bạo lực

Trong ngày 2-8, cảnh sát quân sự có vũ trang tuần tra trên khắp thủ đô Harare, nơi bạo lực nổ ra hôm 1-8.

Những người biểu tình đã đốt lốp ô-tô, phong tỏa một số khu phố và đụng độ với cảnh sát ở trung tâm thủ đô Harare. Lực lượng cảnh sát bắn đạn thật, đạn hơi cay và phun vòi rồng để giải tán những người biểu tình. Theo AFP, một người biểu tình thiệt mạng do bị trúng đạn. Trong khi đó, Đài truyền hình phát sóng trực tiếp cho thấy, xe bọc thép xuất hiện trên các đường phố Harare trong khi máy bay trực thăng quân sự quần thảo trên bầu trời khu vực này. Đài truyền hình eNCA chiếu cảnh quân đội Zimbabwe xuất hiện trên đường phố ở Harare để giải tán cuộc biểu tình sau khi xảy ra đụng độ giữa những người ủng hộ phe đối lập với cảnh sát.

Tổng thống Zimbabwe Emmerson Mnangagwa đã phản ứng trước tình trạng bất ổn bằng cách kêu gọi người dân bình tĩnh và các nhà lãnh đạo chính trị của đất nước theo đuổi một giải pháp hòa bình. Trên Twitter, Tổng thống Mnangagwa viết: "Vào thời điểm quan trọng này, tôi kêu gọi mọi người ngừng đưa ra những tuyên bố mang tính kích động. Hiện là thời khắc của trách nhiệm và trên hết là thời khắc của hòa bình". Trước đó, ông đã đổ lỗi cho MDC gây ra tình trạng bạo lực, nói rằng các lãnh đạo đảng của MDC đã "hành động bạo lực chính trị".

Chính phủ Zimbabwe sau đó cảnh báo sẽ mạnh tay nếu sự việc vẫn tiếp tục. Chính phủ "sẽ không chịu đựng bất kỳ hành động nào đã được chứng kiến hôm nay. Những người phản đối... có lẽ cho rằng chúng tôi yếu đuối, và tôi nghĩ họ đang thử lòng quyết tâm của chúng ta và tôi nghĩ họ đang phạm một sai lầm lớn", Bộ trưởng Bộ Nội vụ Obert Mpofu cho biết trong cuộc họp báo đêm 1-8.

Quốc tế lo ngại

Đại sứ quán Mỹ tại Harare, Anh và LHQ đã đưa ra các tuyên bố bày tỏ sự lo ngại về tình trạng bất ổn.

"Chúng tôi kêu gọi các nhà lãnh đạo của tất cả các đảng bình tĩnh. Chúng tôi tiếp tục thúc giục Lực lượng Quốc phòng Zimbabwe hạn chế sử dụng bạo lực trong việc giải tán người biểu tình", một tuyên bố của Đại sứ quán Mỹ cho biết. Một tuyên bố từ văn phòng Tổng Thư ký LHQ Antonio Guterres cho biết: "Chúng tôi kêu gọi các nhà lãnh đạo chính trị và toàn thể dân chúng bình tĩnh và kiềm chế các hình thức bạo lực". Phó phát ngôn viên của Tổng Thư ký LHQ Farhan Haq, thông báo với giới truyền thông rằng, Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres kêu gọi các lực lượng chính trị tại Zimbabwe cần phải duy trì sự kiềm chế và thận trọng, đảm bảo bạo lực không leo thang. Theo ông, Tổng thư ký lo ngại về thông tin các vụ bạo lực đã được ghi nhận ở một số khu vực của Zimbabwe. Ngoại trưởng Anh Harriett Baldwin cũng kêu gọi bình tĩnh, cho biết London đang theo dõi chặt chẽ các sự kiện tại Zimbabwe-  thuộc địa cũ của Anh. "Kêu gọi các nhà lãnh đạo chính trị Zimbabwe chịu trách nhiệm đảm bảo bình tĩnh và kiềm chế tại thời điểm quan trọng này. Chúng tôi đang theo dõi tình hình một cách chặt chẽ", bà Baldwin viết trên Twitter.

Cho đến nay, ZEC chỉ mới tuyên bố kết quả của cuộc bầu cử quốc hội. Các nhà quan sát quốc tế kêu gọi ZEC công bố kết quả của cuộc đua tổng thống một cách chặt chẽ ZEC cho biết, cho đến nay ZANU-PF đã giành được 140 ghế, và MDC giành được 58 ghế.  Có 210 ghế trong Hạ viên. Sau đó, ZEC tuyên bố đã công bố kết quả của 207 ghế. "Kết quả của 3 ghế còn lại và kết quả cuộc bầu cử tổng thống sẽ được công bố trong vòng 5 ngày kể từ ngày bỏ phiếu theo quy định của pháp luật", tuyên bố cho biết.

AN BÌNH