Trong cuộc phỏng vấn với Tạp chí Time mới đây, Tổng thống Biden cho biết ông chưa sẵn sàng ủng hộ "NATO hóa Ukraine", đồng thời nói thêm rằng mình đã chứng kiến "vấn đề tham nhũng trầm trọng" ở Ukraine khi ông đến thăm với tư cách là Phó Tổng thống Mỹ."Hòa bình, không có nghĩa là gia nhập NATO", Tổng thống Biden lưu ý, đồng thời giải thích thêm rằng một phần của kế hoạch hòa bình ở Ukraine là xây dựng quan hệ với Kiev, bao gồm cả những đảm bảo an ninh sẽ dẫn đến việc "chúng tôi cung cấp vũ khí để họ có thể tự vệ trong tương lai".

Đây là một đòn giáng mạnh vào các quan chức Ukraine, những người luôn thúc đẩy việc nhanh chóng gia nhập NATO. Tuần trước, tờ Financial Times của Anh tiết lộ rằng việc Ukraine không đạt được tiến bộ trong việc trở thành thành viên NATO là vấn đề chính tạo ra căng thẳng trong quan hệ Mỹ - Ukraine.

Niềm hy vọng của Ukraine trong thời gian qua đang được đặt vào hội nghị của NATO tại Mỹ, dự kiến diễn ra từ ngày 9 đến 11-7 năm nay, nhằm mang đến một tín hiệu rõ ràng hơn về tư cách thành viên của Ukraine.Nhưng Đại sứ Mỹ tại NATO Julianne Smith, nói với các phóng viên rằng, Ukraine khó có thể nhận được lời mời trở thành thành viên tại hội nghị thượng đỉnh của liên minh quân sự do Mỹ đứng đầu vào tháng 7 này, mà chỉ cam kết sẽ cung cấp gói an ninh làm "cầu nối" cho tư cách thành viên. "Cầu nối này sẽ được xây dựng vững chắc và chúng tôi sẽ làm mọi thứ có thể để giúp những người bạn Ukraine của chúng tôi, từng bước một, bước qua cây cầu đó để trở thành thành viên NATO", bà Smith nói.

Tuy nhiên, những bình luận mới của ông Biden và việc Mỹ không nhanh chóng thúc đẩy kế hoạch gia nhập NATO của Ukraine khiến hy vọng của Kiev ngày càng mong manh."Ông Biden đang tìm cách củng cố lập trường với công chúng Mỹ rằng Washington sẽ không vội vàng đưa Kiev vào NATO, bởi ông ấy không muốn làm suy yếu cơ hội tái đắc cử", Leo Litra, nhà nghiên cứu tại Hội đồng Đối ngoại châu Âu, nhận định.

Một khi kết nạp Ukraine, NATO sẽ phải thực thi đầy đủ nghĩa vụ của mình với quốc gia này, trong đó có cả quy định về nguyên tắc phòng thủ tập thể theo Điều 5 trong hiến chương của khối. Điều khoản này quy định Mỹ và các nước thành viên NATO sẽ phải cùng tham chiến nếu một quốc gia trong liên minh bị tấn công. Nếu Ukraine gia nhập sau khi kết thúc chiến sự, Mỹ và đồng minh sẽ buộc phải sử dụng lực lượng quân sự để can thiệp nếu Nga tấn công một lần nữa, kịch bản có thể dẫn đến Thế chiến III. Washington và mọi thành viên khác trong NATO đều không muốn mạo hiểm với kịch bản này, và nó càng trở nên nhạy cảm với ông Biden trong năm bầu cử. Giới quan sát cho rằng trong bối cảnh đó, Ukraine chỉ còn cách chấp thuận các "đảm bảo an ninh" từ NATO, thay vì một cam kết về việc kết nạp.

Sau Tuyên bố chung được đưa ra tại hội nghị thượng đỉnh NATO ở Vilnius vào tháng 7 năm ngoái, Ukraine đến nay đã ký 15 hiệp định an ninh song phương với các nước thành viên NATO. Tất cả các thỏa thuận đều có nhiều cam kết khác nhau trong khoảng thời gian 10 năm tới. Những đảm bảo này sẽ cung cấp cho Ukraine sự hỗ trợ an ninh và quân sự lâu dài đáng tin cậy hơn từ các quốc gia thành viên NATO. Tuy nhiên, Stefan Meister, người đứng đầu chương trình Đông Âu tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Đức,nhận định rằng việc thiếu các cam kết viện trợ quân sự ổn định sau năm 2024 phản ánh những thách thức hiện tại mà Ukraine cũng như các đồng minh phải đối mặt và cho thấy sự chia rẽ trong NATO. Mặc dù đã có những tuyên bố mạnh mẽ ủng hộ Ukraine từ các đồng minh NATO, nhưng các chuyên gia cảnh báo rằng những đảm bảo an ninh này sẽ không có giá trị mấy nếu không có cam kết về tư cách thành viên đầy đủ. Nhà phân tích người Canada Michael MacKay bình luận trên X: Khi không có tư cách thành viên NATO đối với Ukraine, đảm bảo an ninh cho Ukraine chỉ là "những lời nói dối". Theo ông Meister, những đảm bảo này là "lựa chọn tốt thứ hai mà Ukraine có thể có được vào thời điểm hiện tại - chúng có thể dẫn đến sự hội nhập vào NATO, nhưng vẫn còn rất xa mới đạt được điều này".

AN BÌNH