Nhà lãnh đạo tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei đã cảnh báo, nước này sẽ phản ứng mạnh mẽ trước bất kỳ “hành động sai trái” nào của Mỹ liên quan đến thỏa thuận hạt nhân giữa Tehran và nhóm P5+1 (gồm Mỹ, Anh, Pháp, Nga, Trung Quốc cùng với Đức).

Bên ngoài nhà máy điện hạt nhân Bushehr của Iran.      Ảnh: Getty Images

Thỏa thuận hạt nhân năm 2015 giữa Iran và các cường quốc thế giới đang phải đối mặt với phép thử lớn tại LHQ trong tuần này khi các quốc gia Châu Âu cố gắng thuyết phục Mỹ tiếp tục giữ vững trong khi các nhà vận động hành lang của Israel lại gây áp lực để Washington bãi bỏ thỏa thuận lịch sử này.

Hủy bỏ hay giữ lại?

Tổng thống Donald Trump có thể sẽ tiếp tục giữ vững quan điểm bãi bỏ thỏa thuận này. Trong tuyên bố đưa ra hôm 18-9, ông lặp lại quan điểm lâu nay rằng, Iran đang vi phạm “tinh thần” của thỏa thuận, trong đó Tehran tiếp tục làm giàu chương trình hạt nhân.

Vị tổng thống của đảng Cộng hòa Mỹ gọi đây là “thỏa thuận tồi tệ nhất từng được đàm phán” bất chấp thực tế cho thấy, nó là di sản để đời của người tiền nhiệm Barack Obama. Viễn cảnh Washington phản đối thỏa thuận này khiến một số đồng minh quan trọng của Mỹ lo lắng, đặc biệt là khi thế giới đang chật vật đối phó với một cuộc khủng hoảng hạt nhân khác trên bán đảo Triều Tiên. “Tất cả chúng ta đều chia sẻ mối quan tâm của Mỹ về vai trò của Iran trong khu vực, nhưng bằng cách pha trộn hỗn độn mọi thứ, chúng ta có nguy cơ bị mất tất cả”, một nhà ngoại giao cao cấp Châu Âu, người tham gia quá trình đàm phán kéo dài 18 tháng để đi đến thỏa thuận hạt nhân cuối cùng, cho biết.

Vào giữa tháng 10 tới, ông Trump phải quyết định liệu có công nhận Iran tuân thủ thỏa thuận hạt nhân trên, còn gọi là Kế hoạch hành động chung toàn diện (JCPOA) hay không. Nếu không, Quốc hội Mỹ có 60 ngày để quyết định có ban hành lệnh trừng phạt Tehran hay không.

Nhà lãnh đạo tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei đã cảnh báo, Tehran sẽ phản ứng mạnh mẽ trước bất kỳ “hành động sai trái nào của Mỹ liên quan đến thỏa thuận hạt nhân này. Phát biểu trên truyền hình nhà nước, ông Khamenei nhấn mạnh: “Đất nước Iran sẽ luôn đứng vững và bất cứ hành động sai trái nào của chính quyền Mỹ liên quan đến thỏa thuận hạt nhân sẽ phải đối mặt với sự phản ứng từ quốc gia Cộng hòa Hồi giáo”. Trước đó, Tổng thống Iran Hassan Rouhani cho biết, trong bài phát biểu trước Đại hội đồng LHQ sắp tới, ông sẽ nêu rõ một số điểm cho thấy những hành vi sai trái của Mỹ liên quan đến thỏa thuận hạt nhân.

Pháp nói: “Không có lựa chọn thay thế”

Thỏa thuận hạt nhân do Mỹ, Nga, Trung Quốc, Anh, Đức và Pháp cùng ký kết với Iran. 6 cường quốc trên sẽ gặp đối tác Iran trong phiên họp cấp bộ trưởng vào ngày mai (20-9).

Trước thềm cuộc họp, đã có những dấu hiệu cho thấy sự chia rẽ gay gắt giữa các quốc gia về vấn đề này. Tổng thống Pháp Macron đã lặp đi lặp lại tuyên bố, không có sự thay thế nào đối với thỏa thuận này. Các quan chức Pháp nhấn mạnh, Iran tôn trọng JCPOA và Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) cũng đảm bảo điều đó. Tổng thống Macron được cho là sẽ cảnh báo người đồng cấp Trump rằng, làm suy yếu hoặc hủy bỏ thỏa thuận hạt nhân sẽ chỉ càng khiến tình hình thêm tồi tệ khi nó càng thúc đẩy Triều Tiên không ngồi vào bàn đàm phán về chương trình hạt nhân. Phía Paris cũng nói rằng, đó chính là dấu hiệu bắt đầu kết thúc Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT), vốn có hiệu lực vào năm 1970.

Trong khi đó, Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson vẫn lập luận, Washington phải xem xét “mối đe dọa tràn ngập” mà Iran đặt ra cho Trung Đông khi xây dựng chính sách mới đối với Tehran.

KHẢ ANH