Giới phân tích lo ngại, những động thái mới nhất từ phía chính phủ Tây Ban Nha và cả chính quyền khu tự trị Catalan càng đẩy cuộc khủng hoảng về độc lập cho Catalan đi xa hơn nữa.

Điểm nóng Catalan tưởng chừng đang dần được tháo ngòi nổ lại bất ngờ bùng cháy khi chính phủ Tây Ban Nha và chính quyền khu tự trị Catalan liên tục đưa ra những động thái trái ngược nhau trong khi đều phớt lờ đàm phán.

Biểu tình đòi độc lập cho Catalan. Ảnh: BBC

Dừng quyền tự trị của Catalan

Trong tuyên bố đưa ra ngày 19-10, Thủ hiến vùng Catalan cho biết, Nghị viện khu vực này có thể bỏ phiếu về một bản tuyên bố chính thức đòi độc lập từ Tây Ban Nha nếu chính quyền trung ương không tổ chức được các cuộc đàm phán với Catalan và phớt lờ hạn chót để đình chỉ một nỗ lực ly khai.

Trong bức thư gửi Thủ tướng Tây Ban Nha Marian Rajoy, Thủ hiến Puigdemont nêu rõ: “Nếu chính quyền tiếp tục đàn áp và cản trở đối thoại, thì vào thời điểm thích hợp, nghị viện Catalan có thể bỏ phiếu về một bản tuyên bố chính thức độc lập”. Bức thư này được ông Puigdemont công bố chỉ vài phút trước thời hạn chót mà Madrid đặt ra là 10 giờ (giờ địa phương).

Chính phủ Tây Ban Nha đã ra đòn ngay sau đó, khi công bố thông báo chính thức về nỗ lực đòi độc lập của vùng Catalan và bức thư của Thủ hiến Puigdemont gửi tới Thủ tướng Rajoy. Theo tuyên bố từ Văn phòng Thủ tướng, vào ngày 21-10 tới,   chính phủ nước này sẽ kích hoạt điều 155 của Hiến pháp, cho phép Madrid dừng quyền tự trị về mặt chính trị của vùng Catalan. Quyết định mạnh mẽ này được đưa ra sau khi chính phủ Tây Ban Nha đã mở cuộc họp nội các đặc biệt bàn về khủng hoảng Catalan.

Thủ hiến Puigdemont từng thách thức chính phủ Thủ tướng Rajoy một lần trong tuần này, khi ông bỏ qua thời hạn đầu tiên để hủy bỏ tuyên bố độc lập và thay vào đó là kêu gọi đàm phán. Sau đó, Madrid cho chính quyền vùng Catalan hạn chót vào ngày 19-10 phải rút lại tuyên bố độc lập đưa ra hồi tuần trước, nếu không sẽ phải đối mặt với quyền điều hành trực tiếp từ chính quyền trung ương. Nhưng cuối cùng, Catalan vẫn phớt lờ thời hạn chót này.

Căng thẳng leo thang

Nếu Thủ tướng Rajoy quyết định kích hoạt điều 155 của Hiến pháp 1978 vào ngày 21-10 tới, nó sẽ cho phép ông kiểm soát khu vực Catalan. Tuy nhiên, mọi việc sẽ không có hiệu lực hoàn toàn cho đến ít nhất vào đầu tuần tới vì nó cần được phê được nghị viện phê chuẩn. Đây cũng là khoảng thời gian cuối cùng để giới chức Catalan suy nghĩ và đưa ra quyết định cuối cùng.

Giới phân tích lo ngại, những động thái mới nhất từ phía chính phủ Tây Ban Nha và cả chính quyền khu vực trị Catalan càng đẩy cuộc khủng hoảng đi xa hơn nữa. Đã có nhiều lo ngại về bất ổn xã hội và khiến nền kinh tế lớn thứ 4 của khu vực đồng EUR (Eurozone) cắt giảm dự báo tăng trưởng và đẩy giá đồng EUR lên cao. Căng thẳng Catalan bùng nổ trong hơn 1 tháng qua. Cả hai bên đều đổ lỗi cho nhau gây ra cuộc chiến này.

Thủ tướng Rajoy cho biết, chính quyền Catalan liên tục vi phạm luật pháp, bao gồm cả việc đã tổ chức bỏ phiếu về độc lập vào ngày 1-10 và tuyên bố độc lập vào ngày 10-10, để rồi đình chỉ vài giây sau đó.  Trong khi đó, thủ hiến vùng Catalan, Puigdemont cáo buộc, chiến dịch đàn áp bạo lực của chính phủ nhằm vào cử tri trong cuộc trưng cầu dân ý và việc bắt giữ các nhà lãnh đạo ủng hộ độc lập cho thấy, nhà nước Tây Ban Nha đang ngày càng trở nên độc tài hơn.

 KHẢ ANH