(Cadn.com.vn) - Iran ngày 8-10 tuyên bố sẽ tổ chức các cuộc đàm phán hạt nhân đa phương và song phương trong những ngày sắp tới tại Vienna, Áo với các cường quốc P5+1.
Đây là các cuộc đàm phán cuối cùng, trước khi thời hạn chót ngày 24-11 đến gần. Các cuộc đàm phán hồi tháng trước tại New York về một thỏa thuận lâu dài để hạn chế chương trình hạt nhân của Tehran nhằm đổi lấy cứu trợ và dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt đã không thành công, bất chấp sự hiện diện của các ngoại trưởng và những người đứng đầu các nước khi họ có dịp đến New York để tham dự khóa họp Đại hội đồng LHQ.
Tại cuộc hội ngộ hồi tháng 9, một số ý tưởng vẫn đầy hứa hẹn, song chẳng có ý tưởng nào khiến các bên có nhận thức chung đối với các vấn đề chủ chốt. Thay vào đó, cả hai bên lại tập trung hơn vào “nhiệm vụ” đổ lỗi cho nhau.
Các cuộc đàm phán lần này được gọi là “cơ hội vàng thứ hai” sau khi các bên bỏ lỡ “cơ hội vàng lần 1” để đạt được một thỏa thuận vào hôm 20-7 - thời hạn chót ban đầu được đưa ra. Iran và Nhóm P5+1 nhất trí kéo dài cuộc đàm phán sang ngày 24-11 tới – thời hạn chót thứ 2 mà giới phân tích cho rằng sẽ chẳng ích gì, song hai bên lại cho rằng, “để họ có thêm thời gian đàm phán bổ sung về một hiệp ước vĩnh viễn”.
Nhưng đúng như giới phân tích nhận định, kể từ đó, các nước liên tục tỏ ra bất cần, khẳng định, nếu phía bên kia không nhượng bộ trước để đạt được một thỏa thuận dài hạn, tất cả sẽ như muối đổ biển. Vì lý do này, không phải quá sớm để bắt đầu suy nghĩ đến điều gì sẽ xảy ra nếu đàm phán thất bại khi hết thời hạn ngày 24-11.
Tuy nhiên, vẫn còn “ánh sáng le lói cuối đường hầm” khi trong ngày 8-10, Tổng thống Iran cho biết, Tehran và các cường quốc nhất trí cơ bản về các nguyên tắc của một thỏa thuận cuối cùng về chương trình hạt nhân của Iran. Tuy nhiên, ông cũng thừa nhận, vẫn còn đó nhiều “khác biệt chi tiết” cần phải được thảo luận tiếp.
Theo nhà lãnh đạo này, Iran và nhóm P5+1 đã đi chặng đường dài trong phân loại ra những vấn đề lớn, nhưng đó là họ vẫn còn có sự khác biệt về các “vấn đề nhỏ” khác. Tuy nhiên, ông không nói rõ “vấn đề nhỏ” này là gì. Nhưng dường như giới quan sát cũng rõ đó là khúc mắc về quy mô năng lực làm giàu hạt nhân của Iran và quy mô nới lỏng lệnh trừng phạt...
Nếu đàm phán sụp đổ và thỏa thuận tạm thời hết hạn, các bên sẽ có thể phải chứng kiến leo thang căng thẳng. Iran có thể sẽ nhanh chóng lại làm giàu uranium ở mức 20%. Phương Tây sẽ tăng cường trừng phạt.
Thanh Văn
