Theo AFP, lực lượng đặc biệt của Ecuador tối 5-4 đã bao vây Đại sứ quán Mexico ở Quito cùng với thiết bị phá tường, và ít nhất một đặc vụ đã trèo qua tường, trong vụ đột kích gần như chưa từng có tiền lệ nhằm vào các cơ sở ngoại giao vốn được coi là lãnh thổ có chủ quyền, bất khả xâm phạm. Vụ đột kích được thực hiện để bắt giữ cựu Phó tổng thống Ecuador Jorge Glas, người đã ẩn náu trong Đại sứ quán Mexico từ tháng 12 năm ngoái và được nước này cấp quy chế tị nạn chính trị trước đó trong ngày 5-4. Ông Glas là Phó Tổng thống nhiệm kỳ 2013-2018, bị kết án tổng cộng 14 năm tù giam vì cáo buộc nhận hối lộ và liên quan đến vụ án tại Tập đoàn xây dựng Odebrecht (Brazil) - vụ hối lộ lớn mà nhiều quan chức tại nhiều quốc gia Mỹ Latinh dính líu. Ông Glas mới hoàn thành 5 năm tù, được trả tự do vào năm 2022 và sau đó nhận lệnh bắt giữ lại hồi tháng 12 năm ngoái.

Theo truyền thông Mexico, tại thời điểm xảy ra sự cố, nhiều nhân viên ngoại giao Mexico, bao gồm cả Tham tán Công sứ Roberto Canseco - người tạm đứng đầu phái đoàn ngoại giao Mexico tai Ecuador sau khi Đại sứ Raquel Serur bị trục xuất trước đó cùng ngày - đã bị các lực lượng chức năng Ecuador tấn công thô bạo và để lại nhiều thương tích.

Mexico tuyên bố khởi kiện Ecuador

Vụ việc đã khiến Mexico nhanh chóng cắt đứt quan hệ ngoại giao với Ecuador. Bộ Ngoại giao Mexico (SRE) sáng 6-4 (giờ địa phương) tuyên bố sẽ khởi kiện chính phủ Ecuador lên Tòa án Công lý Quốc tế sau vụ tấn công Đại sứ quán nói trên. Đây được xem là một trong những sự cố ngoại giao tồi tệ nhất tại Mỹ Latinh trong nhiều năm gần đây. Trong một thông báo trên mạng xã hội X, Ngoại trưởng Mexico Alicia Bárcena nêu rõ đây là hành động không chỉ vi phạm thô bạo Công ước Vienne về Quan hệ Ngoại giao năm 1961, mà còn thể hiện rõ sự coi thường "cao độ" các chuẩn mực cũng như nhận thức phổ quát về quan hệ quốc tế.

Ngoại trưởng Bárcena khẳng định sau khi Tổng thống Mexico Andrés Manuel Lopez Obrador tuyên bố cắt đứt quan hệ ngoại giao với Ecuador, toàn bộ nhân sự thuộc phái đoàn ngoại giao của nước này tại thủ đô Quito sẽ ngay lập tức rời Ecuador về nước, đồng thời yêu cầu chính phủ của Tổng thống Daniel Noboa thực hiện các biện pháp cần thiết nhằm đảm bảo sự an toàn cho nhân viên ngoại giao trong quá trình di chuyển.

Vụ việc ngày 5-4 được xem như giọt nước tràn ly sau những căng thẳng ngoại giao liên tục giữa Ecuador và Mexico thời gian qua. Chính quyền Quito đã tỏ ra khó chịu khi Tổng thống Mexico Obrador so sánh sự gia tăng tội phạm ở Mexico trước cuộc bầu cử tháng 6 sắp tới với bạo lực bầu cử năm 2023 ở Ecuador, trong đó ứng cử viên nổi tiếng Fernando Villavicencio đã bị ám sát. Trước đó Tổng thống Daniel Noboa, người vừa lên nắm quyền ở Ecuador vào tháng 11-2023, đã tuyên bố sẽ trấn áp bạo lực ma túy và xem đây như một lời hứa với những người đã bỏ phiếu cho mình. Vị tổng thống 36 tuổi mô tả bình luận của người đồng cấp Mexico là một sự xúc phạm, và đã trục xuất đại sứ Mexico. Nhưng hiện đại sứ Mexico vẫn chưa rời khỏi Quito. Đáp lại, Mexico cấp quy chế tị nạn chính trị cho ông Glas, động thái mà ông Noboa cho là "bất hợp pháp". Trước vụ bắt giữ, Ecuador nói rằng theo các công ước quốc tế, "việc trao quyền tị nạn cho những người bị kết án hoặc bị truy tố vì các tội thông thường và bởi các tòa án thông thường có thẩm quyền là bất hợp pháp".

Ecuador hứng bão ngoại giao

Các nước Mỹ Latin đã phản đối hành động của Ecuador. Chính phủ Nicaragua ngày 6-4 (giờ địa phương) tuyên bố cắt đứt quan hệ ngoại giao với Ecuador. Tổng thống Nicaragua Daniel Ortega lên án mạnh mẽ vụ tấn công trên, coi đây là hành vi vi phạm trắng trợn Luật pháp quốc tế và các công ước ngoại giao giữa các quốc gia và chính phủ trên thế giới. Thông cáo nhấn mạnh hôm 1-9-2020, Nicaragua từng rút Đại sứ quán nước này tại Quito và với tuyên bố mới nhất, Nicaragua chính thức cắt đứt mọi quan hệ ngoại giao với Ecuador. Chính phủ Nicaragua cũng bày tỏ tình đoàn kết và ủng hộ với người dân và chính quyền Tổng thống Mexico Obrador sau sự cố ngoại giao nghiêm trọng này.

Tổng thống Luiz Inacio Lula da Silva của Brazil, quốc gia có ảnh hưởng hàng đầu khu vực, đã lên án vụ việc "theo cách mạnh mẽ nhất" và bày tỏ tình đoàn kết với người đồng cấp Mexico. Theo một tuyên bố từ Bộ Ngoại giao Brazil, hành động của Ecuador "phải bị phản đối mạnh mẽ, bất kể lý do biện minh cho việc thực hiện nó là gì". Tổ chức Các quốc gia châu Mỹ (OAS, trụ sở tại Mỹ) cho biết trong một tuyên bố rằng họ phản đối "bất kỳ hành động nào vi phạm hoặc gây nguy hiểm cho quyền bất khả xâm phạm của các cơ quan đại diện ngoại giao". Hàng chục quốc gia thành viên của OAS cùng ngày đã lên án mạnh mẽ vụ việc

Trong khi đó, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Matthew Miller cho biết Washington lên án mọi hành vi vi phạm công ước bảo vệ các cơ quan ngoại giao, theo Reuters. Tuyên bố cũng nêu rằng Mỹ khuyến khích "hai nước giải quyết những bất đồng của họ theo cách phù hợp với các chuẩn mực quốc tế".

AN BÌNH